Çeviri ve Hermeneutik (yorumbilgisi)

Abstract

Çeviri verili bir bağlamdaki belli bir iletiyi/metni, başka bir dilde sunmayıgerektirir ve bu sunum süreci, okuma/anlama/yorumlama sürecinden ayrı tutulamaz.Hem çeviribilim hem de yorumbilgisi, bu benzer bilişsel eylemlere odaklanırlar.Disiplinler arası kaygılarla yazılmış bu çalışma, çeviri kuramının ve uygulamasının,yorumbilgisi ile nasıl ilişkili olduğunu, iki disiplinin ortak ilgilerini ve yorumbilgiselsoruların ve sorunların, çeviribilimdeki muhtemel karşılıklarını ortaya çıkarmayıamaçlar.Çeviri artık, kaynak metnin ya da dilsel kodun erek dile mekanik bir aktarımıolarak görülmediği için anlama ve yorumlama çeviribilim alanında önemkazanmaktadır. Buna ek olarak, felsefe alanında ortaya çıkan dilbilimsel yönelim,filozofların ilgisini dil ve düşünce ilişkisi üstüne çekmektedir. Dolayısıyla tarihsel,kültürel ve idolojik ortamları kapsayan bağlam ve bireysel olarak okura, çevirmeneve yorumcuya ilişkin her türlü özellik gibi metnin anlamını belirleyen etmenler gözönünde bulundurulmaktadır. Bu gerçeklerin bilincinde ve dilsel yaratıcılığa veduyarlılığa sahip bir çevirmenin yetilerinin, metnin tarihsel bir anlaması ile bir çokyorumbilgisel soruna çözüm bulabileceği genellikle kabul görmektedir.Bu öngörülerle, çalışmanın ilk dört bölümü teolojik ve romantik yorumbilgisialanında önemli çalışmalar yapmış bir din adamı ve bir filozofu, sırasıyla MartinLuther ve Friedrich Schleiermacher'i de atlamadan, modern çeviribilimin veyorumbilgisinin tanımlarını ve kapsamlarını tartışır. Tartışmanın çıkış noktası, her ikidisiplinin doğuşundan itibaren geçirdikleri süreci kıyaslamak ve benzer ve farklıyanlarını ortaya koymaktır. Sonrasında, beşinci, altıncı, yedinci ve sekizincibölümlerde iki önde gelen filozofun, Wilhelm Dilthey ve Hans Georg Gadamer'inyorumbilgisine katkıları ve yorumbilgisel çabalarının çeviri ve çeviribilimeyansımaları ele alınmaktadır. Son bölüm ise, bu sekiz bölüm boyunca elde edilenbilginin daha çevirisel ve dilsel bir açıdan değerlendirilmesine ayrılmıştır.

Translation requires representing a message/text in a given context in anotherlanguage and this process cannot be separated from the reading/ understanding/interpretation process. Both translation studies and hermeneutics focus on thesesimilar cognitive activities. Written with interdisciplinary concerns, this study aimsto illustrate how translation theory and practice is related to hermeneutics, commoninterests of these two disciplines and probable equivalents of the hermeneuticalquestions and problems in translation studies.As translation is no longer seen as a mechanic transfer of source text orlinguistic code into the target language, understanding and interpretation process isgaining importance. In addition to that, the linguistic turn in the field of philosophyattracts the attention of philosophers to the relation of language and thought. Thus,the factors determining the meaning of a text, such as context that includes historical,cultural and ideological environments and any effect pertaining to the individualreaders, translators and interpreters are taken into consideration. It is generallyaccepted that potentials of a translator who is aware of these facts and has linguisticcreativity and sensitivity, together with a historical understanding of the text can findsolutions to many hermeneutical problems.According to these foresights, the first four chapters of this study discuss thedefinitions and contents of modern hermeneutics and translation studies withoutskipping a theologian and a philosophers who has practiced translation in their ownfields; the tradition of theological and romantic hermeneutics, respectively MartinLuther and Friedrich Schleiermacher. The starting point of the discussion iscomparison and contrast of the progress these two disciplines have had since theirrise and point out the similarities and differences between them. Afterwards in thefifth, sixth, seventh and eighth chapters, two foremost philosophers, Wilhelm Diltheyand Hans Georg Gadamer and their contributions to hermeneutics and the reflectionof their hermeneutical efforts to the translation studies are dealt. The last chapter isdedicated to the overall evaluation of the information gathered throughout these eightchapters from a more linguistic and translational point of view.