Türkiye`de iktisadi istikrarsızlığın kaynakları: Fiyat istikrarsızlığı üretim ilişkisi (1980-2000)

Abstract

iktisat biliminde üretim ve fiyat istikrarsızlığı arasındaki ilişki farklı dönemlerde farklı şekillerde tartışılmıştır. Günümüzde kabul gören genel görüş, fiyat istikrarsızlığının, orta ve uzun dönemde üretimi olumsuz yönde etkilediğidir. Bu görüş, Türkiye'de yaklaşık 30 yıldır gözlenen fiyat istikrarsızlığı sonucunda yatırımların ve üretiminin olumsuz etkilenmesi ile ilişkili görünmektedir. Ekonomide üretim potansiyelinin arttırılması, fiyat istikrarsızlığının yarattığı orta ve uzun dönemli belirsizliklerin ortadan kaldırılmasına bağlıdır. Ulusal bir ekonomideki iktisadi istikrar, pek çok koşulun yanı sıra ekonomik büyüme ve fiyat istikrarsızlığıyla ilgilidir. Küreselleşme ve finansal serbestleşmenin egemen olduğu günümüz koşullarında istikrar için her şeyden önce ekonomik büyümenin güvence altına alınması; bunun içinse, fiyat istikrarının sağlanması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin 1980-2000 dönemine ait makro ekonomik politikalarının, fiyat istikrarsızlığı ve üretimin kısa ve uzun dönem analizini yaparak Türkiye ekonomisinin ekonomik problemlerine bir tanı koyabilmek ve alternatif politika önerilerinin başarı olasılığını değerlendirmek; bu amaçla, öncelikle fiyat istikrarsızlığı ile üretim düzeyi ilişkisini teorik açıdan ele aldıktan sonra fiyat istikrarsızlığı ile üretim ilişkisini iktisadi, istatistiki ve ekonometrik sınamalar çerçevesinde araştırmaktır, iktisadi analizle veriler, grafik ve tablo bazında yorumlanmaktadır, istatistik analizle, değişkenlerin birbirleriyle ilişkileri sınanmaktadır. Ekonometrik analizde ise, ekonomik verilerin birbiriyle ilişkilerinin yönü ve şiddeti, birim kök, regresyon-korelasyon, koentegresyon ve granger nedensellik testi ile araştırılmaktadır. Çalışma bu konuda daha önce yapılmış olan çalışmalarda ulaşılan sonuçları özetlemesi ve konuyu Türkiye açısından ele alması bakımından farklılık göstermektedir.

The debate over the relationship between production and price instability has a long history and various aspects. The generally accepted opinion today is that, production in medium and long term is affected negatively by the price instability. This opinion seems to be consistent with the Turkish experience of nearly 30-years. Increasing the production potential in economy is due to the removal of the medium and long term uncertainties resulting from price instability. Right along with many other conditions, the instability of a national economy is also related to economic growth and price instability. It is being emphasized that to obtain stability, in today's globalized and financially liberalized conditions, first off all the economic growth should be guaranteed and to this end, there should not be any changes which can result in price instability. The main purpose of this study is to evaluate the outcomes of alternative proposals and diagnose Turkey's economic problems by making the short and long term analysis of production, price instability and macro economic politicies of Turkey for 1980-2000 period. This purpose consists of two steps: First, considering the theoratical relationship between the production level and price instability; then searching the relationship of these two elements within the limits of economic, statistical and econometric analysis. Economic analysis, covers the interpretation of the data on the base of diagrams and schedules. For the statistical analysis the relationship of the variables are tested. In terms of econometric analysis, the relationships among variables are examined with unit root, regression, correlation, co-integration and granger causality test. This study differs by summarizing the results of previous works and also dealing with the subject in terms of Türkiye.