Ahmet Cevdet Paşa`nın toplum ve devlet anlayışı

Abstract

Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti'nin en uzun yüzyılı olarak adlandırılan 19. yüzyıla damgasını vurmuş şahsiyetlerden birisidir. Cevdet Paşa, tarihçi, hukukçu, eğitimci ve sosyolog olarak bilinmektedir. Tarih ve devlet anlayışında ise Cevdet Paşa'nın ünlü İslam düşünürü İbn Haldun'dan etkilendiği görülmektedir. Tarihi neden sonuç ilişkileri içinde inceleyen Cevdet Paşa' ya göre geçmişte yapılan hataları tekrarlamamak açısından tarih ilmi büyük önem taşımaktadır. Tanzimat dönemi kanunlarının pek çoğunun da Cevdet Paşa'nın eseri olduğu görülmektedir. Cevdet Paşa'nın topluma ve devlete ilişkin görüşlerinin pek çoğunun da İbn Haldun kaynaklı olduğu vurgulanmaktadır. Cevdet Paşa'nın devlet teorisi bir devletin gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık dönemlerinden sonra çökeceğine ilişkindir. Ancak İbn Haldun'un görüşünden farklı olarak bu teori yüzyılların ard arda sıralanması olarak görülmelidir. Cevdet Paşa'nın İbn Haldun'un bu döngülere ilişkin teorisinin, devletin mutlak şekilde çökeceğine ilişkin kısmını işlemekten kaçındığı saptanmaktadır. Çünkü Cevdet Paşa'nın en büyük ideali sürekliliği olan bir devlet olgusudur. Osmanlı Devleti'nin çöküş dönemi tarihini yazan Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti'nin kurtulacağına ilişkin umutlar taşımaktadır. Ancak Tanzimat devrinin başarısızlıklarını gördükçe bu umutlarının azaldığını söylemek mümkündür.

Cevdet Pasha is one of the important personalities of the Otoman Empire in the 19.th century. Which is known as the longest term of the Empire. He is known a historian, a jurist, an educationalist and sosyologist. It is observed that he was impressed by Ibn Haldun -the Islam thinker. The impression is significant especially in his mentality about history and about the state. His mentality about history has a determinist asset. According to him, history has a great importance as a science to prevent not to same mistakes in the future. Most of Laws put in force in the period of the Ottoman Reformation are his works. The impression of the Ibn Haldun' s theory is observed in his mentality of community and mentality the state. His theory of state is composed of 3 parts, youthfulness, maturity and collapse. He put the centuries in order and that was the diversity of his theory. He was also obstained from using Ibn Haldun's theory of cycles in the destruction of the state. Because his biggest ideal is the fact of state which must have continuity. Cevdet Pasha, who had written the last period of the Empire had hopes that the Empire would overcame that period of destruction. But when had seen the unsuccessfulness of the period of the Ottoman Reformation his hopes became less.