Düşün düşünme paradigması ile unutmada ketleyici süreçlerin depresif ve depresif olmayanlarda karşılaştırılması

Abstract

Anderson ve Spellman (1995) unutma fenomenini açıklayan kuramları karşılaştırarak, klasik bozucu etkinin, unutmayı açıklamak için yetersiz olduğu ve ketleme mekanizmasının unutmaya yol açtığını öne sürmüşlerdir. Anderson ve arkadaşları yaklaşık son 10 yıldır yaptıkları araştırmalarla, insanların istenmeyen anılarını, açık davranışlarını kontrol etmede kullandıklarına benzer ketleme mekanizmalarıyla kontrol edebileceklerini ileri sürerek, ketlemenin istenmeyen anıların etkisini kontrol etmedeki rolünü incelemektedirler.Bu araştırmanın amacı, depresif duygu durumunda olan ve olmayan bireylerin niyetli unutma yetisindeki farklarını incelemektir. Sonuçlarda, depresif duygu durumunda olan ve olmayan öğrencilerin nötr sözcükler için ketleme becerilerindeki farka bakılmıştır. Bu yolla ketleyici kontrol mekanizmasının depresif duygu durum nedeniyle bozulup bozulmadığı araştırılmıştır.Araştırmaya 188 öğrenci katılmıştır. Katılımcılar gruplara Beck Depresyon Ölçeği'nden aldıkları puanlara göre atanmışlardır. Depresif duygu durumlu olarak belirlenen 47 öğrenci deney grubunu, depresif duygu durumlu olmadığı belirlenen 46 öğrenci ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Anderson ve Green (2001) tarafından oluşturulan Düşün-Düşünme Paradigması kullanılarak katılımcılara daha önce öğretilen sözcük çiftlerinin, ilk sözcükleri (ipucu) verilerek ikinci sözcüğün (hedef) bir kısmı için hatırlama, bir kısmı için unutma alıştırmaları yaptırıldı. Bir kısmı için ise hiç alıştırma yapılmadı (temeldüzey). Final aşamasında ipucu sözcüklerin hepsi verilerek hedef sözcüklerin söylenilmesi istendi. Her katılımcının unutma, hatırlama ve temeldüzey koşullarından hatırladıkları sözcük sayıları toplanarak yüzdelik hale çevrildi.Çalışmanın bulguları aynı ve bağımsız ipucu yönteminde ayrı ayrı, 2 (grup: depresif duygu durumlu olan ve olmayan) X 2 (yönerge: unut,hatırla) X 3 (alıştırma sayısı: 0,2,12) son iki faktörde tekrarlı ölçümler için ANOVA tekniğiyle analiz edilmiştir. Sonuçlarda önemli bir unutma etkisi elde edilmiştir. Depresif duygu durumlu olan ve olmayan grupta unutma alıştırması yapılan sözcüklerin hatırlanma oranları, temeldüzey (hiç alıştırma yapılmayan) sözcüklerin hatırlanma oranlarının aşağısında bulunmuştur. Ancak, hem unutma hem de hatırlama koşulunda depresif duygu durumunda olan ve olmayan bireyler arasında fark bulunamamıştır.Bu çalışma Anderson ve Green'in (2001) bulgularını doğrulayan Türkiye'de yapılmış ilk çalışmadır. Aynı zamanda niyetli unutmayı depresif duygu durumunda nötr materyalle bağımsız ipucu yöntemini kullanarak incelemesi açısından da literatürde ilktir. Şimdiye kadar depresiflerde niyetli unutmayı inceleyen çalışmalar hep duygusal içerikli materyal kullanmış ve bağımsız ipucu yöntemini kullanmamışlardır. Ayrıca bulgular, depresif duygu durumunda olan ve olmayan bireylerin nötr sözcükleri unutmak için eğitilebileceklerini göstermektedir. Depresif ve depresif olmayan bireylerin niyetli unutma yetisindeki farklar, bu konuda depresyon tanısı almış bireylere uygulanacak çalışmalarda daha farklı sonuçlar elde edilebilir.

Reviewing the theories of forgetting, Anderson and Spellman (1995) have proposed that interference effect is insufficient to explain forgetting. They have suggested that forgetting caused by inhibitory mechanisms. Over the last ten years, Anderson and colleagues have examined the role of inhibition in controlling unwanted memories. They proposed that people control unwanted memories by recruiting inhibitory mechanisms similar to those used to control overt action.The purpose of this study is to investigate depression related differences in intentional forgetting. Using the Think No Think Paradigm, we examined whether students in depressive mood states differ in their inhibition abilities for neutral words from students in nondepressive mood states.188 collage students participated in this study. Based on their Beck Depression Inventory scores, participants were divided into two groups, as depressives (n=47) and nondepressives (n=46). First all students learned 43 neutral word pairs. Then, the left word of each pair (cue) was presented in a computer screen and they were practiced either forgetting or responding with the associated words (target) multiple times. In the final test phase, participants were instructed to recall all response words associated with the cues, regardless of whether they had practiced recalling or forgetting. The number of correct target words recalled in the final test phase were summed and transformed into proportions of correct recall for Same Probe and Independent Probe Tests.Same Probe and Independent Probe data were analyzed with separate 2 (group: depressives and nondepressives) X 2 (instruction: respond and forget) X 3 (trials: 0, 2 and 12) Analyses of Variance (ANOVA) with repeated measures on the last two factors. Overall, a significant forgetting effect emerged. Students in depressive and nondepressive mood states who were instructed to forget some words, showed significantly worse recall for those words than the baseline words. However, no difference was found in forgetting between students in depressive or nondepressive mood states.This is the first study in Turkey replicating the results reported by Anderson and Green (2001). This study is also first to investigate intentional forgetting of neutral material in depressive mood states with independent probe method. So far, in studies investigating intentional forgetting in depressive states, have used emotional material and haven?t used ındependent probe method. The present study results suggest that individuals can be trained to forget neutral words in depressives and nondepressives mood states. In addition the effect of depression in intentional forgetting may be revealed more clearly by comparing the performance of patients with a depression diagnosis with normal individuals.