Türkiye`de vadeli işlem sözleşmeleri ve bu sözleşmelerin banka kökenli aracı kurumların finansal rasyoları üzerine etkilerinin ölçülmesi

Abstract

Vadeli işlemler ve bu işlemlerin yapıldığı piyasaların ortaya çıkması oldukça eskilere dayanmaktadır. İlk futures işlemi 1679 yılında Japonya'da Dojima Pirinç Ticaret Borsası adıyla kaydedilmiştir. Günümüzde bilinen anlamda modern vadeli işlem borsalarının oluşumu ise sadece tahıl ürünün dayanak varlık olduğu, Chicago Board of Trade (CBOT), 1848 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleşmiştir. Daha sonra değişik ürünlerin de piyasalarda işlem görmeye başlamasıyla 1919 yılında Chicago Merchantile Exchange (CME) olarak kurulan borsa bir kurum geleneğiyle günümüze kadar gelmiştir.Türkiye'nin ilk organize türev ürün borsası ise Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) adıyla, 2005 yılı Şubat ayında İzmir'de kurulmuştur. Bu piyasada, vadeli işlem sözleşmelerinin alım-satım işlemleri gerçekleşmektedir.Vadeli işlem sözleşmeleri, belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikteki malı, kıymetli madeni, finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını ya da dövizi alma ya da satma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir. Sözleşmenin bağlı olduğu mal, kıymetli maden, finansal gösterge, döviz ya da sermaye piyasası aracına dayanak varlık ismi verilmektedir. İşte, VOB'..un türev ürün borsası olması, sözleşmelerin dayanak varlığa bağlı olmasından kaynaklanmaktadır.Çalışmamızda öncelikle bu türev ürün borsasının teorik olarak anlatılmasına, daha sonra bu borsanın, aracı kurumların finansal tablolarında ne gibi değişikliklere yol açtığının finansal rasyo analizi ile ölçülmesine, yorumlanmasına ve bunlarla ilgili getirilen çözüm önerilerine yer verilmiştir.

Futures transactions and emergence of these markets where those transctions are carried out date back to the former times. The first futures transaction was registered with the name of Dojima Rice Commerce Stock market in 1679. In today?s sense, formation of modern futures transaction stock markets was based on cereal, which was performed in Chicago Board of Trade (CBOT), USA in 1848. In later stages of these transactions, starting with various products going through trancations in the market founded as Chicago Merchantile Exchange (CME) in 1919, stock market as an institution has come into modern use.Turkey?s first organized derivative product stock exchange called as Futures Transaction and Option Stock Exchange was founded in Izmir in 2005. In this market, processing of pruchase ?sale contracts of futures transaction is executed.Futures tranaction contracts are composed of pre-established cost, amount and quality of the commodity, valuable coins, financial indicator, capital market mediator, purchasing or selling currency contracts. The commodity which is based on the contract is given names such as valuable coin, financial indicator, capital market mediator, purchasing or selling currency. The reason why Futures Transaction and Option Stock Exchange is recognized as derivative product stock market results from the contracts based on the commodity mentioned above.This study primarily intends to describe this derivative product stock market theoretically, and specifically to examine how this stock exchange leads to changes in the financial charts of intermediatory companies, to scrutinize these charts with financial ratio analysis and designate solutions put forward taking these financial charts into consideration.