Türk-Macar ilişkileri (1850-1900)

Abstract

Türklerle Macarlar tarihin en erken dönemlerinden itibaren birbirleriyle karışıp, kaynaşmış ve birçok alanda birbirlerinden etkilenmiştir. Macarlar bu günkü yurtlarına yerleştiklerinde de bu ilişkiler kesilmemiştir. XI. yüzyılda Uz ve Peçenekler Macaristan'a gelmiş ve daha sonra XIII. yüzyılda diğer bir Türk kavmi olan Kumanlar Macar topraklarına yerleşmiştir. Öyle ki Arap ve Bizans kaynaklarında Macarlardan ?Türkler? diye bahsedilmiştir. Habsburgların egemenliği altında Türk-Macar ilişkileri azalmış ise de Osmanlı İmparatorluğu'nun Mohaç zaferi ile Macaristan yüz elli yıl Türk hâkimiyeti altında kalmıştır. Osmanlı hâkimiyeti Macaristan'ın siyasi, kültürel ve ekonomik hayatında yapıcı bir rol oynamıştır. Türkler bu iyiliksever tutumlarını XVII., XVIII. ve XIX. yüzyılda topraklarına sığınan Macar mültecilerine de göstermiştir. 1871 yılında Türk dostu siyaset izleyen Macar Kont'u Gyula Andrassy'nin Avusturya-Macaristan İkili Monarşisinin Dışişleri Bakanlığına getirilmesiyle Türk-Macar ilişkileri daha da güçlenmiştir. Andrassy, Panislavizm tehlikesine karşı Osmanlı Devletinin bütünlüğünü savunan bir politika izlemiştir. 1876 Osmanlı-Sırp Savaşı ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Macarlar, Rusların aleyhinde yürüyüş ve gösteriler yapmıştır. Ayrıca Türk Ordusu içinde yardımlar toplamışlardır. Öyle ki Macar şehirleri Türklere yardım yapmakta birbirleriyle yarışmıştır. Türklerden maddi ve manevi yardımlarını esirgememişlerdir. Türk ulusu adına Macarların düzenledikleri Türk dostu gösteriler zamanla bütün Macaristan'a yayılmıştır. Bu dönemde Macaristan'da Türklere karşı sevginin artmasını sağlayan önemli bir diğer olayda Korvinaların (Corvina) Macaristan'a geri verilmesidir.Macarlar Avrupa'ya yerleşmelerinden itibaren Avrupalılar tarafından dışlanmıştır. Ayrıca Slavlar ve Cermenler arasında sıkışmış olan Macarlar kendilerini yalnız hissetmişlerdir. Bu sebeple kendi kökenlerini araştırma ihtiyacı duymuşlardır. Buda kültürel alandaki Türk-Macar ilişkilerinin gelişmesini sağlamıştır. XIX. yüzyılda Macaristan'da Macar dili ve tarihi üzerinde yoğun çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda yüzyılın sonunda Turancılık akımının ve ortak kültürel özelliklerin bulunmasıyla da Türkoloji'nin doğmasını sağlamıştır. İlk defa Macaristan'da ortaya çıkan Turancılık akımı ve Türkoloji çalışmalarının etkisiyle Osmanlı İmparatorluğunda Türk milliyetçiliğinin oluşmasında önemli rol üstlenmiştir.Macaristan'ın XIX. yüzyılın ortalarından itibaren gelişen siyasi ve kültürel ilişkilerin sonucu olarak doğuya yönelmesi XIX. yüzyılın sonunda Türk-Macar ilişkilerini ekonomik alanda da geliştirmiştir. Osmanlı Devleti iki ülke ekonomik ilişkilerini geliştirmek amacıyla Macar tüccarlar ve siyasetçilerine verdiği nişanlar ile teşvik etmiştir. XIX. yüzyıl sonlarında oluşan Türk ve Macar milletleri arasındaki dostluğun etkisiyle ziraat, sanayi ve hayvancılık alanlarında büyük gelişmeler gösteren Macaristan bu ilerlemelerini Türk milletine tanıtmak hususunda gayret göstermekten geri durmamıştır.Anahtar Kelimeler: Türk, Macar, Mohaç Savaşı, Macaristan, Korvina, Kont Gyula Andrassy, Turancılık, Türkoloji, Macar Tüccar, Nişan.

Since the very early times of the history, Hungarians and Turks have lived together, interacted and affected each other in different fields. When the Hungarians settled in the place which is now their homeland, these relation did not break. In XI century, Uzes and Peçeneks (Turkish tribes) came to Hungary and then in XIII century, another Turkish tribe, Kumans settled in Hungarian lands. Thus, in Arabian and Byzantian resources they cites as ?Turks?. Under the reign of Habsburgs, a decrease was observed in Hungarian and Turkish relations; however, with the Mohaç victory of Ottoman Empire, the Hungarian lands came under the reign of Ottoman Empire for 150 years. Ottoman reign played a constructive role in political, cultural and economic lives of Hungarians. With their benevolent attitudes, the Turks treated Hungarian immigrants nicely in XVII, XVIII and XIX centuries. With the appointment of Hungarian Count Gyula Andrassy, who was following and Turkish-friendly policy to the post of Austrou-Hungarian Minister of Foreign Affairs in 1871, Hungarian and Turkish relations gained a new momentum and consolidated. Andrassy followed a policy supporting the unity of the Ottoman Empire against the threat of Panislavizm. During Ottoman-Serbian war in 1876 and Ottoman-Russian war in 1877-1878, Hungarians organized demonstrations against Russia: Moreover, donations were collected for the Turkish army. As such, the Hungarian cities competed with each other to help Turks. They did not withhold both their material and moral supports from Turks. On the behalf of Turkish nation, Turkish friendly demonstrations organized by Hungarian spread across the whole country in a short time. At that time, another important event which increases the love for Turks is giving Corvina back to Hungary.Since settling in Europe, Hungarian have been excluded by Europeans. Moreover, Hungarians squeezed between Slavs and Germans felt themselves alone. Therefore, they felt the necessity to search for their roots. This resulted in the development of Turkish-Hungarian relations in the field of culture. In XIX century, intensive works were carried out on Hungarian Language and History. As a result of these works, at the end of the century, Pan-Turanism and some common cultural characteristics were found and so Turcology emerged. Pan-Turanism appearing for the first time in Hungary and works on Turcology have an important role in the formation of Turkish nationalism in the Ottoman Empire.With the orientation of Hungary towards east as a result of political and cultural relations developing as of the mid-XIX century led to improvement in economic relations between Turks and Hungarians at the end of the century. Ottoman State tried to improve the relations with Hungary by giving them imperial medals and orders. With the positive effects of the relations formed between Hungarians and Turks towards the end of XIX century, Hungarians making big strides in the fields of agriculture, industry, and stockbreeding, tried to introduce them to Turks.Key Words: Turk, Hungarian, Mohaç War, Hungary, Corvina, Count Gyula Andrassy, Pan-Turanism, Turcology, Hungarian Trader, Badge