Diyabetes mellitusda gözlenen duygusal ve kendini düzenleme stratejileri ile bu faktörlerin genel iyilik hali ve fiziksel sağlıkla ilişkisi

Abstract

Diyabetes Mellitus, toplumda yaygın olarak görülen, fiziksel bozukluklara, yeti yitimi ve ölümlere neden olabilen kronik metabolik bir hastalıktır. Kronikliği ve kan şeker miktarının düzensizliklerine bağlı olarak gelişen yeni bozuklukları ve uyum sorunları nedeniyle, kişileri duygusal, cinsel ve sosyal sorunlar ve genel yaşam kalitesi açısından da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu bağlamda hastalığın fiziksel boyutuna odaklanan çalışmaların yanı sıra; Diyabetin psikiyatrik ve psikolojik boyutlarına odaklanan çalışma sayısında da bir artış gözlenmektedir. Ancak bu çalışmalarda ağırlıklı bir şekilde hastaların demografik yapıları, hastalığın özellikleri ve psikiyatrik rahatsızlıklar ön plana çıkmaktadır. Şimdiki çalışmada, hastalık süresince yaşanan duygusal deneyimler ve tedavinin temel ilkeleri doğrultusunda kendini düzenleme yöntemleri incelenerek daha sistematik ve bütünsel bir yaklaşım hedeflenmiştir.Çalışmanın katılımcıları Denizli İl Sağlık Müdürlüğü Diyabet Merkezi, Denizli Devlet Hastanesi ve Diyabet Vakfı Denizli şubesine kayıtlı D.M. tanısı almış, tedavisi devam etmekte olan 127 erişkinden oluşmaktadır. DM hastaları içersinde %18'i Tip 1 ve % 78'i Tip 2 olarak tanı almıştır. DM hastalarının ?Fiziksel İyilik Hali?, DM teşhisinde ve hastaların kan şekeri kontrolünü değerlendirmede yaygın olarak kullanılan HbA1c değerleri ve diyabet yaşam kalitesi ölçeği aracılığıyla sağlanmıştır. Katılımcıların duygusal deneyimleri ?Derogatis Duyuş Denge Ölçeği (DABS)? ve kendine düzenleme stratejileri ise sağlık sorunları ile baş etme sürecinde hangi tür yöntemlere başvurduklarını ölçmek için geliştirilen ?Kendini Düzenleme Ölçeği? aracılığıyla belirlenmiştir.Duygular ile HbA1c düzeyini incelemek için yapılan korelasyon sonuçları; hem genel olumlu duyuş ile hem de olumlu duyuşun alt boyutlarıyla (mutluluk, hoşnutluk, dinçlik ve şefkat) ile HbA1c arasında negatif yönde ilişkiler gözlenmiştir. Öbür taraftan, HbA1c ile hem genel olumsuz duyuş ve hem de ilgili alt boyutlarıyla (depresyon, kaygı, suçluluk ve saldırganlık) pozitif yönde ilişkilidir. Kendini düzenleme stratejilerinin HbA1c ile duygusal deneyimler arasındaki ilişkileri hangi yönde farklılaştırdığını incelemek için yapılan sıralı regresyon analizleri sonuçları kendilik düzenleme stratejilerini önemli bir faktör olarak ortaya çıkarmıştır. DM hastalarının HbA1c düzeylerinden bağımsız olarak kullandıkları kendini düzenleme stratejilerinin hem olumlu hem de olumsuz duygu deneyimlerini farklılaştırdığını ortaya koymuştur. Özellikle, duygularını paylaşma benlik düzenleme stratejisi yaşanan olumsuz duyguları azaltırken; sorumluluğu kendi üzerine alma olumsuz duygu deneyimini artırdığı gözlenmiştir. Çalışmada çıkan bulgular ilgili literatür ve bu alanda yapılan psikiyatrik çalışmalar bağlamında tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler:Diyabetes Mellitus, Duygular, Kendini Düzenleme, Yaşam Kalitesi, HbA1c

Diabetes mellitus (DM) that can cause psychical failures, mental skill dysfunction, and dead is chronic and metabolic disease and widely appear in society. Its chronic nature and instability in blood sugar levels with risk having newly developed physical complications could affect the life individuals with DM negatively such as emotional, sexual problems, and lessening life quality. In this context, there is increasing interest in psychological dimensions of DM along with physical aspects of DM. Nevertheless, these studies generally have focused on demographic characteristics of the patients and the disease, and the associated psychiatric problems. The current study was aimed to examine the psychological aspects of the illness in more systematic and holistic perspectives by focusing on the patterns of emotional life of the patients and their self-regulation strategies.Participants of this study included a total of 127 adults who diagnosed with D.M. and continue their treatment in State Hospital of Denizli and Diabetes Foundation of Denizli. In this group, 18 % was diagnosed as Type 1 and the rest was (%78) as Type 2. The physical health was measured through HbA1c rate that considered as standard and reliable measure to determine DM progress as well as diabetic quality of life scale. The Derogatis Affect Balance Scale was applied to measure the emotional life of patients and Self-Regulation Scale that specially developed to measure the dealing strategies for chronic illness were used to assess the self-regulation strategies of the patients.The correlations between HbA1c levels and emotions have showed that both overall positive affect and specific emotions (joy, contentment, vigor and affection) were negatively related to HbA1c levels. On the other hand, the reverse patterns of correlations were found between overall negative affect and specific emotions (anxiety, depression, guilt, and hostility) with HbA1c levels. The hierarchical regression analyses that conducted to investigate whether self-regulation strategies affect the relationships between HbA1c levels and emotional experiences have showed that the sell-regulations strategies were related to emotional experiences of participants along with HbA1C levels. Especially, while expressing of feelings strategy of self-regulation was related to decreased negative emotional experience; assertiveness was related to increased negative emotional affect. The findings of current research were discussed according to the related literature of emotion and psychiatric study findings.Key Words:Diabetes Mellitus, Emotional Experience, Self- regulation, Quality of life, HbA1c.