Gaziantep ilinde ekimi yapılan ekmeklik buğday çeşitlerinde (Tosunbey, Ceyhan 99) kurşun stresinin fizyolojik ve morfolojik etkileri ile kurşuna tolerans düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, toksik metallerden kurşunun farklı derişimlerinin (0, 10, 100 mg/L) ekmeklik buğday çeşitlerinden Tosunbey ve Ceyhan 99'da meydana getirdiği fizyolojik ve morfolojik değişiklikler araştırılmıştır. Kontrol bitkilerde dikkate değer morfolojik semptomlar oluşmazken, özellikle 100 mg/L'lik kurşun derişiminde yapraklarda lokal kahverengileşmeler ve kloroz oluştuğu görülmüştür. Kurşun stresinin buğdaylarda büyüme ve gelişmeyi engellediği yapılan kök ve yeşil aksam uzunlukları ve ağırlık ölçümleri sonucunda belirlenmiştir. Buğday çeşitlerininin kök ve yeşil aksamlarının Pb derişimleri, uygulanan Pb'nin artan derişimiyle birlikte artmıştır. Yapılan karşılaştırmaya göre, kök ve yeşil aksamlarındaki en yüksek Pb derişiminin Ceyhan 99'un 100 mg/L'lik derişiminde ölçülmüştür. Kurşun stresi buğdayların pigment miktarlarını da azaltmıştır. Fakat her iki çeşitte de karotenoid miktarlarındaki azalmalar önemsiz olmuştur. Protein miktarları da her iki buğday çeşidinin kök ve yeşil aksamlarında artan Pb uygulamasıyla azalmıştır. Tosunbey'in kök ve yeşil aksamlarının fenolik bileşik miktarlarında azalmalar olmuşken, Ceyhan 99'da artışlar belirlenmiştir. Buğday çeşitlerinin dokularında askorbik asit miktarlarında genelde artışların olması, protein olmayan ?SH grup ve prolin miktarlarında artan Pb birikimi ile birlikte artmış olması, bunların kurşun stresinde rollerinin olduğunu gösterebilir.

In this research, physiological and morphological changes caused by different lead concentrations (0, 10, 100 mg/L), one of toxic metals, on bread wheat varieties Tosunbey and Ceyhan 99 were investigated. Important morphological symptoms did not occure in control plants, while local browning and chlorosis were observed on leaves at 100 mg/L lead concentration. It is determined by root and shoot lengths and weight measurements that lead stress inhibited growth and development in wheat varieties. Pb concentrations of root and shoot of wheat varieties increased by applied Pb concentration. When two varieties were compared, highest Pb concentration in root and shoot was measured at 100 mg/L in Ceyhan 99. Lead stress also decreased pigment amounts of wheat varieties. In both varieties, however, reduction in carotenoid amounts was not important. Protein amounts decreased in root and shoot of both wheat varieties by raising Pb application. Phenolic compound amounts reduced in root and shoot tissues of Tosunbey, while increases was determined in Ceyhan 99. General increase in ascorbic acid amount, enhancement of non-protein ?SH group and proline amounts by increasing Pb accumulation in tissues of wheat varieties may show their roles in lead stress.