Risk-Kriz modeli ve kriz dönemlerinde yöneticilerin liderlik davranışları: İlaç sektöründe bir uygulama

Abstract

Ortak amaçları gerçekleştirmek için kurulan işletmelerin bu amaçlarını en etkili şekilde gerçekleştirmeleri etkin bir liderlik gerektirir. İşletmelerde, liderlere en çok kriz zamanlarında ihtiyaç duyulur ve etkin liderlik, bu dönemlerde ortaya çıkar. Bu nedenle liderlerin kriz ve kriz yönetimi sürecine çok iyi hakim olması gerekmektedir.Bu tez çalışmasında, ilâç sektörünün dinamiklerini dikkate alan bir risk-kriz modeli geliştirilerek yöneticilerin değişim merkezli liderlik eğilimleri ölçülmüştür. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır.Çalışmanın ilk bölümünde kriz yönetimi konusu üzerinde durulmuş, ikinci bölümde liderlik ve liderlik modellerine değinilmiş, üçüncü bölümde ilâç sektörü ve sektörel risk kaynakları anlatılarak, geliştirilen Risk-Kriz modeli detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Son bölümde ise, geliştirilen Risk-Kriz Modeli Ölçeği ile sektörel risk kaynaklarının orijinal ve jenerik firmalar tarafından nasıl algılandığına ve sektörün bu riskler karşısında nasıl bir liderlik yaklaşımı içerisinde olduğuna ilişkin, Değişim Merkezli Liderlik Ölçeği ile yapılan araştırma bulguları sunulmuştur.İlâç sektörü Risk-Kriz Modeli, simetrik riskler ve simetrik olmayan risklerden oluşmaktadır. Simetrik riskler için dört; simetrik olmayan riskler için ise beş faktör belirlenmiştir. Simetrik riskler, sektörde faaliyet gösteren her iki firma grubunu da etkilediği varsayılan riskler olarak tanımlanmışlardır. Bunlar: Döviz Kuru Riski, Devlet Riski, İlacın Yan Etki Riski, Pazarlama Faaliyetleri Riski, Karşı Tarafın Arz Zinciri Yönetimi Riski, İnovatif Teknoloji Riski, Satın Alınma ve Birleşme Riski, Patent Riski, Ürün Geliştirme Riskidir. Risk-Kriz Modeli Ölçeği, Devlet Riski için dört ve diğer riskler için ise üç soru olmak üzere toplamda 28 sorudan oluşmaktadır. Modelin dokuz alt boyutu vardır. Bu nedenle dokuz hipotez geliştirilmiştir.Sektörün liderlik eğilimlerini ölçmek üzere Ekvall ve Arvonen'in Değişim Merkezli Liderlik ölçeği kullanılmıştır. Değişim Merkezli Liderlik Ölçeği üç boyuttan oluşmaktadır. Bunlar Değişim Odaklı Liderlik (CO); Çalışan Odaklı Liderlik (EO) ve Üretim Odaklı Liderlik (PO) boyutlarıdır. Bu boyutlarla beraber bir bütün olarak da ölçeğin kendisi Değişim Merkezli Liderlik (LIDER) olarak tanımlanmıştır. Çalışmada, Risk-Kriz Yönetimi bağlamında sektör tabanlı çalışabilecek model geliştirilmiş ve tahminlemesi yapılmıştır. Ayrıca, bu sektörde daha önce ölçülmeyen değişim merkezli liderlik eğilimleri ölçülmüştür. Elde edilen bulgular, firma bazlı farklılıklar olmadığını göstermektedir.

Those enterprises that tend to achieve their common goals do need an effective leadership. The enterprises require a leadership and `an effective leadership? appears during crisis period. Therefore, leaderships should dominate the crisis during the crisis management process.The aim of the dissertation is to develop `the risk-crisis model? considering the dynamics of pharmaceutical industry to measure managers? leadership attitude. This study consists of four chapters.The first chapter informs the 'concept of crisis' as well as crisis management, the second chapter touches the concept of leadership and leaderships models, the third chapter illustrates pharmaceutical sector and the sectoral risk resources to explain `the risk-crisis model? in details. The last chapter presents the investigating evidence/survey of how these original and generic companies perceived the sectoral risk resources with `developed risk-crisis model? as well as and how they find leader approach in the face of crisis with ?Changed Centered Leadership Scale?.The Risk-Crisis Model of the pharmaceutical sector contains symmetrical and asymmetrical risks. For the symmetrical risk, it is set out four factors and for the asymmetrical risk five factors. Symmetrical risks are assumed to affect the two types of firm operating in the pharmaceutical sector. These are: Foreign Exchange Risk, State Risk, Side Effect Risk of Medicaments, Marketing Activity Risk, Supply Chain Management Risk of Counter Party, Innovative Technology Risk, Merger and Acquisition Risk, Patent Risk and Product Development Risk. Risk-Crises Model Scale consists of 28 questions, four questions for State Risk at three questions for the rest of Risk. This model constitutes of nine sub-dimensions so therefore it developed nine hypotheses.In order to find the perceived leadership, Ekvall and Arvonen Changed-Centered Leadership scale has been applied. The Changed-Centred Leadership Model consists of three dimensions. The three behavioral dimensions measured were; change-oriented leadership, employee-oriented leadership and task-oriented leadership. With these dimensions, the scale described as `Changed-Centered Leadership?. In this research, within the context of risk-crisis management, sector based model has been developed and estimated. Besides, first time in this research, Change-Centrel Leardership Scale is applied in the sector. As a result of the research, it hasn?t been found that there are some differences in relation with firm-based.