Kültürler arası iletişim sürecinde kültür, kültürel kimlikler ve çeviri ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada kültür, kültürel kimliklerin çeviribilimdeki rolü ve işlevi kuramsal olarak irdelenmektedir. Çeviri etkinliğinin insanlık tarihi boyunca önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Toplumlardaki birçok gelişme ve yenilik hareketi, çeviri etkinliği ile birlikte başlamıştır.Birbirinden farklı kuramların oluşması, kuram denemelerinin ve yaklaşımlarının birbiriyle uyuşmaması çeviribilimi bir belirsizlik içinde bırakmıştır. Yapısı ve konumu gereği çeviribilim diğer disiplinlerle etkileşim içindedir ve birçok disiplinin yöntemlerinden yararlanan bir alandır. Çeviribilim, kültürbilim, ilitişimbilim, dilbilim ve diğer sosyal bilimlerle etkileşim içindedir. Bu bağlamda çeviribilimin disiplinler arası bir bilim olduğunu savunan yaklaşımlar olmuştur (Snell- Hornby 1986: 12).Genel bir çeviri kuramı oluşturma yolunda pek çok çalışma yapılmasına rağmen, kuramcıların bütüncül bir kuram oluşturma ve bilimsel bir sistem kurma çabaları 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır. Fakat bu çabalar herkes tarafından kabul gören genel- geçer bir çeviri kuramı oluşturamamıştır.Sosyo-kültürel faktörlerin çeviri sürecinde önemli bir rolü vardır. Sahip olduğumuz kimlikler, toplumun değer yargıları, çevirinin amacı ve işlevi gibi etmenlerin çeviriyi nasıl etkiledikleri sorgulanmaktadır. Çevirinin ilişkili olduğu bilimler incelendiğinde kültür, kapsamlı ve önemli bir yer tutmaktadır. Kültürün ilgi alanlarını incelediğimizde birçok bilim dalı ile ilgili olduğu görülmektedir. Çeviri kuramlarının çoğu çeviriye işlevsel yaklaşım getirmiş, çeviriyi kültürlerarası iletişim çerçevesinde ele almışlardır.Kimlik hem tümüyle toplumsal, hem de benzersiz biçimde kişiseldir. Kimliğin toplumsal yönü, onun en önemli boyutudur. Bu nedenle kimliği, bireyin toplumsal olarak inşa edilmiş hali olarak tanımlayabiliriz. İnsan doğal ve toplumsal çevresiyle ilişkisini kültür yoluyla kurar ve içinde biçimlendiği kültüre bitişik bir kimlik taşır. Kimlik, bu bakımdan, kültürden ayrı değildir.Bu çalışmayla birçok çeviri kuramının göz ardı ettiği, bazılarının ise kısmen ele aldığı kültür, kültürel kimlikler ve iletişim olgularının çeviribilimde önemli bir yere sahip olduğunu ortaya çıkarılmış ve bu kavramların çeviribilimle ilişkisi bütüncül bir çerçeve içinde ele alınmıştır. Kültür, kültürel kimlikler ve iletişim çeviribilim kuramlarının göz ardı etmemesi gereken önemli unsurlardır. Bu alanların çeviribilimle olan ilişkisi tam olarak irdelenmedikçe çeviribilimin alanı, kapsamı ve araştırma yöntemlerinin tam olarak oluşturulamayacağı açıktır. Bu çalışma bu alandaki eksikliği doldurmayı amaçlamaktadır.

With this study, the role of culture and cultural identities on translation studies is questioned and analyzed in perspective of translation theories theoretically. Translation activity throughout history of humanity is seen to have an important place. Many developments and innovations in society movement began with the act of translation.Formation of different translation theories and the fact that approaches to have a relevant translation theory couldn?t agree, left the translation into uncertainty. Because of structure and nature of translation, it interacts with other disciplines and takes the advantages of the multiple disciplines. Translation interacts with science of culture, communication studies, linguistics and other social sciences. In this context there have been approaches to identify the translation as an inter-disciplinary science (Snell- Hornby 1986: 12).Although many studies have been done in order to establish a general translation theory, the attempt to have a comprehensive theory and to have a scientific system emerged in the second half of the 20th century. But these efforts couldn?t be sufficient to have a relevant theory that could be accepted by everyone.Socio-cultural factors have an important role in translation process. The identities that we have, social values of the society and the aim of translation, translation process and objective factors and the way that they affect translation have been questioned. When the relationship between translation and other sciences is examined, there seems to be an extensive relationship between culture and translation. Translation is discussed within the framework of intercultural communication by translation theories which also approach translation in a functional context.Identity has not only social aspects but also it is uniquely personal. Social aspects of identity are the most important dimension of it. Therefore we can define identity as socially constructed side of the individual. Human being establishes the relationship between his natural and social environment by culture and establishes an identity within the culture that he lives. Identity in this respect is not separate from culture.With this study, the fact that many translation theories that ignored, some of them partially take into account the elements such as culture, cultural identities and communication issues take an important role in translation and their relations with translation studies will be addressed with a holistic framework. Culture, cultural identities and communication are important elements that shouldn?t be ignored by translation theories. Unless the relationship of these areas related to translation studies is fully evaluated, it is clear that the translation field, its scope and research methods cannot be fully formed. This study aims to fill a lack in this field.