Sofistlerde hak kavramı

Abstract

Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde, Doğa Filozoflarında ?hak? ve ?adalet? kavramlarının ne şekilde ele alındığı ortaya konmaya çalışılır. Anaksimandros'ta ?hukuk yasasının? ne anlama geldiği ve özellikle Herakleitos'un ahlak felsefesi konusundaki görüşleri incelenir. Anaksimandros'a göre, dengeyi sürekli olarak sağlayan bir tür zo¬runluluk ya da doğal bir yasa varken, Herakleitos'ta doğa yasasıyla toplum yasası birbirlerine karışmaktadır. Adalet kavramını hak kavramından ayrı düşünmek mümkün olmayacağından dolayı, adaletin gerçekleşmesi için ?hak?kın yerini bulması gerekmektedir. ?Hak? kavramı nasıl tanımlanırsa adalet kavramı da ona uygun olarak şekil alacaktır. Özetle; bu bölümde, doğa filozoflarından Anaksimandros ve Herakleitos'un ?hak? kavramını nasıl tanımladıkları, hangi bağlamlarda ele aldıkları incelenir.Çalışmanın ikinci bölümünde Erken Dönem Sofistlerinin ?hak? kavramına ilişkin görüşleri bilgi ve varlık kuramları temelinde ortaya konur. Buradan hareketle ahlak ve siyasete ilişkin görüşleri incelenir. Protagoras, Gorgias ve Hippias'ta hak kavramının özgürlükle kurulan ilişkisi phusis-nomos ayrımı bağlamında açıklanır. Hak ve adalet arasındaki ilişki Protagoras, Gorgias ve Hippias'ın konuyla ilgili görüşlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi ile ortaya konmaya çalışılır.Üçüncü bölümde ise Geç Dönem Sofistlerinin (Antiphon, Trasymakhos, Kallikles, Kritias, Lycophron) hak kavramına ilişkin görüşleri incelenerek söz konusu kavramın özgürlükle kurulan ilişkisi tartışılır. Özellikle Antiphon'un eşitlik kavramına ilişkin görüşleri ortaya konur; hak, adalet ve eşitlik arasındaki ilişkinin geç dönem sofistleri tarafından nasıl anlaşıldığı incelenir. Bu dönemde, güçlü olanın haklı görülmesi ile evrensel eşitlik fikri karşı karşıya geldiği tespiti yapılarak bunun sonuçları üzerinde durulur.

The presents study consists of three parts. In the first part of the study, how the concepts of ?justice? and ?fairness? were dealt with by Philosophers of nature. Anaksimandros investigates the meaning of Law and Herakleitos deals with Philosophy of Ethics. According to Anaximender, there is a natural law; a kind o obligation, that always maintains the balance. In Herakleitos, natural law is mixed with social law. As it is not possible to think of the concept of justice as independent from the concept of right, for justice to occur there should be fairness. Depending on the definition of the concept of ?fairness?, the concept of ?justice? will be shaped. In this part, how the concept of ?fairness? is described by the eastern philosophers; Anaksimandros and Herakleitos and in which aspects, they look at the issue are discussed.In the second part of the study, opinions of early sophists about the concept of ?fairness? are presented within the context of knowledge and existence. Based on this, it is investigated in relation to the concepts of ethics and politics. The relationship between the concepts of fairness and freedom as presented in Protagoras, Gorgias, Hippias is explained within the context of physis-nomos differentiation. The relationship between fairness and justice is revealed through comparative analysis of the opinions of Protagoras, Gorgias and Hippias about the issue.In the third part, opinions of the late sophists (Antiphon, Trasymakhos, Kallikles, Kritias, Lycophron) about the concept of fairness are discussed. By analyzing the opinions about the concept of fairness, the relationship established between fairness and freedom is discussed. In particular, the opinions of Antiphon about equality are emphasized and how the relationship between fairness, justice and equality is perceived by the late sophists is revealed. In the period, there was a conflict between the perception of powerful as fair and the idea of equality and its consequences are discussed here.