Erkek primer progresif multipl skleroz olgularında kemik mineral dansitesi ile etkileşen faktörler

Abstract

Erkek Primer Progresif Multiple Skleroz Olgularında Kemik Mineral Dansitesi ile Etkileşen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi. Erkeklerde birincil osteoporoza oranla daha sık rastlanan sekonder osteoporoz tanısının konması çoğu koşulda hastalığa özgü tedavinin seçimi ve prognozun belirlenmesi açısından önem taşır. Sekonder osteoporoz nedenleri arasında Multipl Skleroz (MS) da önemli bir yere sahiptir. Çalışmanın amacı öncelikle erkek primer progresif multip skleroz (PPMS) hastalarında kronik immobilizasyon ve oral glukokortikoid gibi faktörleri dışlayarak kemik mineral dansitesi (KMD) değerlendirilmesinin yapılması ve kronik bir hastalık olan MS'in KMD üzerindeki etkisinin ortaya konulmasıdır. Ayrıca bu hastalarda KMD ile kemik biyolojik markırlarının korelasyonunun değerlendirilmesi ve bu sayede daha ucuz, radyasyon riski olmayan, tekrarlanabilir ve kemik metabolizması hakkında daha erken dönemde bilgi veren bu markırların MS hastalarında osteoporoz takibide klinik kullanımının arttırılması amaçlanmaktadır. Çalışmamızda bir yıldan uzun süreli McDonalds tanı kriterlerine göre Primer progresif MS tanısı almış 25-65 yaş arasındaki erkek hastalarda hastanemizde DXA kullanılarak KMD, kemik yapım ve yıkım markırları ve klinik markır olarak da SHBG değerlendirildi. Konrtol grubu 25-65 yaş arasında sağlıklı hastane personelinden seçildi. Çalışmaya katılan hasta ve sağlıklı kişilerin yaş, boy, kilo, BMI, cinsiyet, meslek, eğitim durumu gibi tanımlayıcı bilgileri hasta değerlendirme formu ile kayıt edildi. Özgeçmiş – soygeçmiş değerlendirmesinde sigara- alkol tüketim alışkanlığı, ek sistemik hastalık, ilaç kullanımı, ailede MS ve osteoporoz öyküsü, patolojik kırık öyküsü sorgulandı. Hastanın öyküsünde hastalığın tipi, hastalık süresi, tanı konma yaşı, yine hasta değerlendirme formu ile kayıt edildi. Daha sonra MS hastalarının EDSS skorları bir nörolog tarafından değerlendirildi. Çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan 26 hasta ve 20 sağlıklı gönüllülerden oluşan toplam 46 kişi alındı. İki grup arasında sosyodemografik veriler açısından istatiksel olarak anlamlı fark yoktu. Benzer şekilde medeni durum, eğitim durumu, meslek alkol ve sigara kullanma alışkanlığı gibi parametreler açısından da iki gurup arasında anlamlı fark gözlenmedi. Hastaların yaş ortalaması 42,6 ±8,9 (22-60) olup ortalama hastalık süresi 3,4 ±1,5 yıl, hastalığa tanı konma yaşı 38,9± 9.6 ve ortalama EDSS 4,4 ±1,7 olarak değerlendirildi. 25 (OH) D düzeyi hasta grupta 17,8 ± 9,2, kontrol grupta 19,4± 6,3 olarak kayıt edilmiş olup iki grup arasında istatiksel olarak anlamlı fark tesbit edilmemiştir. İki grup arasında femur BMD (p:0,01), Femur T skor (p:0,04)ve femur Z skor (p:0,05) değerleri arasında istatiksel olarak anlamlı fark tesbit edilmiştir. Hasta ve gönüllü grupta biyolojik markırlar ve diğer biyokimyasal değişkenler ile SHBG, EDSS ve KMD arasında istatiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunamamış, ancak p değerleri anlamlı değere yakın olarak elde edilmiştir. Multipl skleroz hastalarında KMD değerleri aynı yaş grubundaki sağlıklı kişilere göre düşük saptanmıştır. Multipl skleroz ikincil osteoporoz nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir ve hastaların bu açıdan değerlendirilmesi klinik açıdan gereklidir.

Factors Effecting Bone Mineral Density Among Male Primary Progressive Multiple Sklerosis Patients. Thesis in Physical Medicine and Rehabilitation, Faculty of Medicine, Hacettepe University. Ankara 2015. It'i known that secondary osteoporosis is more common than primary osteoporosis in men. Therefore diagnosis is important to define the prognosis and to choose the appropriate treatment. Multiple sclerosis (MS) is an important of the cause of secondary osteoporosis. There's limited data in Turkey about the affect of MS on male osteoporosis. It's aimed to evaluate the affect of MS on bone mineral density (BMD) among male primary progressive MS (PPMS) patients excluding the factors such as chronic immobilization and oral glucocorticoid use. Also it's aimed to define the correlations between BMD and bone biomarkers for increasing the use in clinical practise because they can give information about bone metabolism earlier and it's a cheaper, repeatable way and doesn't have radiation risk. 26 male patients who are diagnosed as PPMS according to 2010 McDonald's Criteria for over a year and and age matched male healthy volunteers between 25-65 years old are included in the study. Expanded Disability Status Scale (EDSS) scores of the patients, femoral and lumbar BMD measured by dual energy X-ray absorbtiometry(DXA), bone turnover markers, biochemical markers, sex hormon binding globulin(SHBG) were evaluated. Demographical data, tobacco and alcohol consumption, presence of any additional systemic diseases, medications especially prior use of steroids, pathological fractures and family histories of MS or osteoporosis were questioned. Demographical properties, tobacco and alcohol consumption were statistically similar in both groups. Mean age of the patient group were 42,6 ±8,9 (22-60) years, mean disease duration were 3,4 ±1,5 years, mean EDSS scores were 4,4 ±1,7. 25-hydroxy vitamin D levels were 17,8 ± 9,2 ng/ml in patient group and 19,4± 6,3 ng/ml in control group(p>0,05). Femoral BMD (p=0,01), femoral T scores (p=0,04), femoral Z scores (p=0,05) were lower in patient group.There weren't any significant correlation between SHBG levels, EDSS, BMD scores and biomarkers (CTX and osteocalsin) and other biochemical variables; but p values were close to the significant value. BMD scores were lower in patient group than in control group. Osteoporosis should be managed as part of MS patients' treatment protocols.