Sınıfın ilişkisel analizi: İzmir Kapılar bölgesi deri işçileri

Abstract

Sınıf kuramlarının iradeci ve kendiliğindenci perspektifine alternatif olarak ilişkiselci analiz, değişen yapı karşısında toplumsal ilişkileri bozan ve yeniden kuran öznelerin tarihsel deneyimlerine odaklanır. Bu çalışmada da İzmir Kapılar Bölgesi'nde atölyelerde parça başı ve kayıt dışı çalışan deri işçilerinin ve işçi çalıştıran atölye sahiplerinin değişen piyasa ilişkilerinden nasıl etkilendiklerine ve bu süreçteki sınıf deneyimlerine odaklanılmıştır.Araştırma, İzmir İlinin Kapılar Bölgesinde yapılmıştır. Araştırmada niteliksel araştırma yöntemi kullanılmış ve görüşme tekniği uygulanmıştır. Örneklem ise atölyelerin yapısal özellikleri ve sınıf konumları göz önüne alınarak seçilmiştir. Deri işçileri ve atölye sahipleriyle toplamda 20 görüşme ve yapılandırılmamıştır. Bunun yanında işçilerle ve atölye sahipleriyle yapılandırılmamış grup görüşmeleri yapılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre; deri işçileri, kapitalizmin ?esnek? piyasa ilişkilerinden etkilenen en önemli sınıf konumlarından biri olmuştur. Kapitalizmin karanlık, merdiven altı, bodrum kat atölyelerinde hiçbir hakka sahip olmadan kayıt dışı çalışan (çalıştırılan) deri işçileri, ücretlerin azaltılması, ücretteki pazarlık gücünün azalması, örgütlenme gücünün kırılması, kolay işten çıkarılma, kayıt dışı ve sigortasız çalışma koşullarının yaygınlaşması ve ucuz iş gücü piyasasına yedeklenme gibi koşullarla karşı karşıya kalmaktadır. Sağlık ve emeklilik güvencesi gibi haklardan yoksun olan deri işçileri, (özellikle) 2000'li yıllardan sonra işçi sınıfının en avantajsız kesimleri arasına dâhil olurken ekonomik ve sosyal sermayelerini yitirdiği gibi, sömürü ilişkilerine kendi sınıf konumlarından geliştirdikleri sigorta, ücret artışı, ücretli izin, sendikalaşma hakları için iş yavaşlatma, iş bırakma gibi sınıf stratejilerini de yitirmekte, örgütlenebilme koşullarını kaybetmektedir. Örgütsüzlük ise işçiler arasında rekabet kültürüne, güvensizliğe, kayırmacı ilişkilerine neden olmaktadır.Anahtar Kavramlar: İşçi sınıfı, sınıf habitusu, sınıf deneyimi, esnek üretim.

Relational analysis, as an alternative to structural and subjectivist perspectives, focuses on historical experiences of the subjects who de-construct and construct social relations on changing social structures. Subject of this study is leather workers in İzmir-Kapılar Zone, who works for parts per pay without work security, and manufacture owners who have to deal with global economic conditions.A research has applied in İzmir-Kapılar Zone by using qualitative research and interview techniques. The sample has chosen according to structural characteristics of manufactures and class characteristics of workers. Total 20 interviews were conducted with leather workers and manufacture owners. Additionally two un-structured focus group discussion was done.According to research results, leather workers were one of the important class position affected from flexible market conditions of the capitalism. Leather workers have to work without job security, bad working conditions, without social security, low wages, without labor union, with the feat of losing job, etc. On the other hand they are part of the reserve labor army within the leather sector. These conditions had been worsen since 2000?s and leaving them on the bottom of labor market without any social, economic and political rights. They seem lost their social capital together with their class position. All of these lead to competition among workers together with nepotism and lack of confidence.Keyword: working class, class habitus, class experience, flexible manufacturing