Türkiye`de tarımın kurumsal yapısındaki değişim ve etkileri

Abstract

Tarım ve kırsal alan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana üzerinde önemle durulan konulardan olmuştur. Türkiye'de farklı dönemlerde tarımı ve kırsal alanı düzenleyen farklı politikalar geliştirilmiştir. Birçok reform yapılmış; yapılan bu yeniden düzenleme ve reform hareketlerinde devlet kurum ve kuruluşları önemli roller üstlenmiştir.Türkiye'de tarımı ve kırsal alanı düzenleyen politikalar bu çalışmada tarihsel olarak 1980 öncesi ve sonrasını kapsayan iki ana döneme ayrılmıştır. 1980 öncesi dönemde tarımsal üretimin artırılması amacıyla kapsamlı ve çok yönlü politikalar geliştirilmiş ve uygulanmıştır: Girdi desteği sağlayan sübvansiyonlar, destekleme alımı yapan KİT'ler, üreticiye verilen üretim araçları (bunlardan en önemlileri toprak reformuyla verilen araziler ve düşük kredi ile verilen traktör ve diğer makinelerdir) ve yine devlet personeli kanalıyla sağlanan üreticiyi bilgilendirmeye yönelik teknik destek sağlanması tarımsal üretimin artırılması yolunda yapılan uygulamalardandı. Kırsal alanda yaşayan nüfusun beşeri ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için yine devlet kurum ve kuruluşları eliyle köy yollarının yapılması, içme suyu, kanalizasyon vb. alt yapı hizmetlerinin karşılanması, okul ve okuma yazma kurslarının açılması gibi hizmetler de bu politikaların bir diğer önemli ayağını oluşturmaktaydı.1980 sonrası dönemde ise hem tarımsal üretim hem de kırsal alanda yaşayan nüfusun ihtiyaç duyduğu hizmetlerin karşılanması konusunda 1920'lerden beri kurulan yapıda köklü değişiklikler olduğu gözlenmektedir. 1980 sonrasında benimsenen neoliberal politikalar doğrultusunda tarım ve kırsal alanın piyasaya açılmasıyla devlet kurum ve kuruluşları diğer pek çok alanda olduğu gibi bu alandan da çekilmekte, ortaya çıkan boşluk ise özel sektör aktörleri tarafında hızla doldurulmaktadır.Çalışmada tarımsal üretim ve kırsal alan yönetiminde politika belirlenmesinden uygulanmasına kadar değişen bu yapı ele alınmış; mevcut uygulamalar KİT'lerin özelleştirilmesi, bakanlık sistemindeki değişim, yönetişim modeli ışığında benimsenen kurullar, tarımsal üretimdeki değişim ve bunların kırsal alana etkileri üzerinden tartışmaya açılmıştır.

Agriculture and rural area have remained one of the most important issues since the foundation of the Turkish Republic. In different periods, there have been different policies developed to regulate agriculture and rural area in Turkey. Many reforms have been put into effect, and state institutes have assumed important roles in these regulations and reform movements.In the present study, the policies aiming to regulate the agriculture and rural areas in Turkey are divided into two as the ones before 1980 and the ones after 1980. Before 1980, comprehensive and multi-dimensional policies were developed and implemented to improve agricultural production: subventions to provide farmers with input support, public economic enterprises purchasing agricultural products for the purpose of supporting the farmers, production tools given to the farmers (the most important among these is the lands distributed to the farmers as a result of land reform) and information given to the farmers by the state employers to make them more knowledgeable about agricultural production. These were some of the applications carried out to improve agricultural production. Moreover, in order to provide humanitarian needs of the people living in rural areas, village roads were made, drinking water was brought to villages, infrastructure works were carried out, and schools were opened again by state organizations.During the period after 1980, profound changes have been observed in the agricultural production and structure having been established since 1920s to provide the services required by rural population. In line with the neoliberal policies adopted after 1980, free market economy has been adopted in agriculture and rural areas, so the state institutes started to pull out of the field as in many other fields and the resulting gap was filled by private sector organizations.In the present study, this structural change ranging from the determination of policies in agricultural production and rural area management to their implementation is discussed and the existing applications, privatization of public economic enterprises, change in the ministerial system, rules adopted under governance model are discussed in relation to the changes in agricultural production and their impacts in rural area.