Türk halk kültüründe rüya

Abstract

Çağlar boyunca, bütün medeniyetler ve dinler rüyalara büyük önem vermişlerdir. Her medeniyet ve din kendi kültürüyle yoğurduğu bir rüya algısı yaratmıştır. Rüyaların genel olarak, bu dünya ile öteki dünyalar arasında iletişimi sağladıklarına, kutsal bilgilerin aktarıcısı olduklarına ve tanrının mesajlarını içerdiklerine inanılmıştır.Türk kültüründeki rüya algısı, Türk kültürüne ait mitoloji, destan, halk hikâyesi, masal ve efsaneler incelendiğinde ayrıntılarıyla ortaya çıkar. Bu türlerde yer alan rüyaların birçok işlevi vardır. Gelecekten haber vermek, uyarılarda bulunmak, rehberlik etmek, âşık etmek, mekânları ve yapıları inşa ettirmek, din değiştirtmek rüyalarda en çok rastlanan işlevlerdir. Bu işlevlerin ortaya çıkmasında, Türklerin mitolojik dönem ve İslamiyet sonrası kültürel yapıları beraber rol alırlar.Rüyaların bu işlevleri, rüya ve kültür arasında bir ilişki doğurur. Rüya ve kültür arasındaki bu ilişki, karşılıklı etkileşimle şekillenir. Bireyler gördükleri rüyaları, kültürel sembollerle ilişkilendirerek, ortak rüya motiflerinin yer aldığı bir geleneğin oluşmasını sağlarlar. Aynı motiflerin olduğu benzer rüyaların artması, bunları bireysellikten çıkarıp yavaş yavaş toplumsal kılar. Oluşan yapı, bir rüya başlığı oluşturarak, bireyle anılmaktan sıyrılır ve kolektif rüya bilincini oluşturur.

Through out the ages, all the civilizations and religions have paid a great attention to dreams. Each civilization and religion has created a dream concept which was moulded with their own cultures. Dreams were generally believed to provide the communication with this word and the other world, transfer sacred knowledge, and include the messages of the God.The dream concept in Turkish culture comes into being when the mythology, saga, folk story and stories and legends belonging to Turkish culture are analysed thoroughly. The dreams taking place among these genres have a lot of functions. The most common functions encountered in dreams are giving news from the future, giving warnings, guiding, making fall in love, having places and buildings constructed, and changing religion. The mythological period of Turks and their cultural structures after Islam together have a role for the appearance of these functions.The functions of dreams breed a relationship between a dream and a culture. The relationship between the dream and the culture is shaped by mutual interaction. The individuals, by relating the dreams they have with cultural symbols, help to forma a tradition where there are common dream motifs. The increase in the number of similar dreams which have the same motifs removes them from being individual and makes them social gradually. The structure formed, by creating a dream heading, gets away being mentioned with an individual and makes up collective dream awareness.