Kaynakların hane içerisindeki dağılımı açısından kadın yoksulluğu: Mardin-Muğla örneği

Abstract

Yoksulluğa hane temelli bakış açısı ve buna dayalı ölçümler kadınların yaşadığı gerçek yoksulluğu ortaya çıkaramaz. Kadınların yaşadığı gerçek yoksulluğu ve kadınları yoksullaşmaya götüren süreçleri anlamak için kadınların hane içindeki ve toplumdaki rollerini dikkate alan birey temelli yaklaşımların geliştirilmesi gerekmektedir. Oysa Türkiye'de kadın yoksulluğu üzerine yapılan çalışmaların çoğu, yoksulluğu hane temelli ele almış ve hane içi kaynak dağılımı adaletsizliği nedeniyle evli kadınların hane içine gizlenen yoksulluğunu ihmal etmiştir. Çalışma bu boşluğu doldurmak üzere, farklı gelir düzeylerine, etnik kökenlere ve sosyo-kültürel değerlere sahip hanelerde, gelir ve harcamaların dağılımı ve toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri açısından kadın yoksulluğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Bu anlamda bu çalışma, yapılan ilk alan araştırması olması dolayısıyla özgünlük içermektedir. Çalışmada Mardin ve Muğla Merkez ilçelerinde yaşayan farklı etnik kökenlere ve sosyo-ekonomik özelliklere sahip 408 hane (816 kişi) ziyaret edilmiş ve hanelerdeki her iki eşe de anket uygulanmıştır. Stata 9 programı yardımıyla 2AEKK ve EKK tahmin yönetimleri kullanılarak kadın ve erkeklerin pazarlık gücünün harcamaların hane içerisindeki dağılımı üzerinde etkili olup olmadığı analiz edilmiştir.Alan araştırması bulgularına göre, Mardin'de Muğla ile karşılaştırıldığında kadınlar, gelir ve harcamaların hane içerisindeki eşitsiz dağılımı, çalışmalarına izin verilmemesi ve mirastan yoksun bırakılmaları gibi ekonomik şiddetin her türlüsüne daha fazla maruz kalmaktadırlar. Bu anlamda Mardin'de Muğla'ya kıyasla kadınları yoksullaşmaya götüren hane içi eşitsizliklerin daha fazla olduğu söylenebilir. Çalışmada ayrıca Muğlalı kadınların pazarlık gücünün Mardinli kadınlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, Muğlalı kadınların eğitim düzeyinin ve işgücüne katılım oranının yüksekliğinin sonucu olarak faaliyet ve kararlarını gerçekleştirirken daha özgür olmasından, Mardinli kadınların ise ataerkil toplumsal yapının bir sonucu olarak, eşlerinden onay almadan birçok faaliyeti gerçekleştirememelerinden kaynaklanmaktadır. Ekonometrik tahmin sonuçlarına göre kadınların pazarlık gücündeki artışın, toplam harcamalar içerisinde harcamaların bileşimini değiştirdiği ve çocuklara yönelik harcamaları arttırdığı tespit edilmiştir.TÜRKÇE ANAHTAR KELİMELER:1.Yoksulluk2.Yoksulluğun Kadınlaşması3.Kaynakların Hanehalkı İçerisindeki Dağılımı4.Üniter Model5.Kolektif Model

Household-based approaches to poverty and measurements cannot reveal the realm of poverty experienced by women. Individual-based approaches which take into account women?s role within households and society are needed to understand the real poverty that women experience and poverty generation processes. However, most of the studies on women?s poverty in Turkey used household-based approaches and neglected poverty of married women due to the unfair distribution of resources within households. This study aims to fill this gap by investigating women?s poverty in terms of gender inequality and income and expenditure distribution in households which have different income levels, belong to different socio-economic backgrounds and different ethnicities. In this regard, this study has originality owing to be the first field survey in Turkey. 408 households (816 individuals) in the central district of Mardin and Mugla with different socio-economic background and ethnicities were visited and a questionnaire interview was applied to both spouses sharing the same house. To analyze whether bargaining power of women and men has an impact on distribution of expenditures in households, two estimation methods of 2SLS and OLS are employed in Stata 9.According to results of field survey, women in Mardin compared to women in Mugla have higher risks of economic violence such as inequality in terms of access to household income and expenses, unable to work outside due to restrictions of husband/family and exclusion from inheritance rights. In this respect, gender based inequalities within the household, leading women?s poverty is higher in Mardin than in Mugla. This study also shows that bargaining power of women in Mugla is higher than that of Mardin. The reason for that, women in Mugla have more freedom in decision making and activities than women in Mardin, due to the high rate of labor force participation and the level of education, while women in Mardin cannot act without getting permission from their husband due to prevalent patriarchal social structure. According to results of econometric estimations, increase in bargaining power of women changes composition of household expenditure and increases expenditures for children.İNGİLİZCE ANAHTAR KELİMELER:1.Poverty2.Feminization of Poverty3.Intrahousehold Resource Allocation4.Unitary Model5.Collective Model