Alımlama estetiği ışığında Hüsn ü Aşk`ın tahlil ve tenkidi

Abstract

Klasikler dil, üslup, biçim, düşünce ve işleniş bakımından yüksek değer taşıyan, gelecek nesillere bırakılabilecek ve insanlığın her devirde faydalanıp, hoşlanabileceği eserlerdir. Bu eserler kendi zaman, mekân hatta yazarlarını aşarak her okunduklarında kazandıkları yeni yeni anlamlarla insanlığa hitap etmeye devam ederler ve taşıdıkları bu tarih üstü değerle sürekli bir ?şimdi?yi yaşar ve yaşatırlar. Böylece tarihsel ve kültürel gelişmelere paralel bir değişimle ulaştıkları her dönemde yeni anlamlar kazanıp, her alımlandıklarında adeta yeniden yazılırlar. Edebî eser incelemelerinde okuru merkez alan yaklaşımlardan biri olan alımlama estetiğine göre tenkit, irdelemek, sorgulamak, bir sonuca oluşmak ve anlam vermektir. Anlamlandırma sürecinde okur, metindeki ?boş alanlar?ı okuma düzeyi, bilgi birikimi ?deneyim ve beklenti ufku? çerçevesinde doldurur, belirsizlikleri belirli hâle getirir. Bu süreçte, metnin toplumsal ve edebî kodlarını çözerek dönüştürebilecek kapasiteye sahip nitelikteki okura yol gösteren, metnin göstergeleri ve ?gereçler donanımı?dır. Edebiyat araştırmacıları tarafından klasik Türk edebiyatının şaheserlerinden biri olarak kabul edilen Hüsn ü Aşk?ın çok katmanlı anlam yapısı metnin göstergelerini her okumada farklı bir yoruma açık hâle getirmektedir. Eser, tasavvufî ve alegorik bir mesnevî olmasının yanında içerdiği poetik öğeler, motifler ve fantastik unsurlar açısından da farklı bakış açılarıyla tekrar tekrar okunup anlamlandırılmaya müsaittir. Bu çalışmada alımlama estetiği ışığında tahlil ve tenkit edilen Hüsn ü Aşk?ın günümüz insanın ?deneyim ve beklenti ufku?nda ifade ettiği estetik değerin ortaya konması hedeflenmiştir.

Classics are the works of great linguistic, semantic and synthetic value which can be left as inheritance to future generations and which can be utilized by humanity in every period of history. These works trespass the borders of their time and space and go on appealing human beings with the new meanings they gain each time they are read and with this supra-historical value they manage to survive and give pleasure. Hence, parallel to historical and cultural developments, they gain new meanings in each era they exist and each time they are perceived they are interpreted again. According to reception aesthetic, one of the approaches putting the reader in the center in literary work analysis, critics means analyzing, questioning and concluding and perceiving. During the perceiving process, the reader fills in the blanks in a text based on his prior information, experiences and expectations and clarifies the ambiguities. Throughout this process, what guides the reader who is capable of transforming the text by decoding its social and literary codes is the indicators and equipments of the text. Accepted as one of the masterpieces of classical Turkish literature, Hüsn ü Aşk has a multi-layered semantic structure and this makes the indicators of the text open to interpretation in each reading. Besides being sufistic and allegoric mesnevi, its poetical elements, motifs and fantastic elements make it suitable for interpretation from different viewpoints again and again. The present study aims to reveal the aesthetical value of Hüsn ü Aşk analyzed and criticized in consideration of reception aesthetic for today?s people.