Jean-Jacques Rousseau`nun siyasal ontolojisinde demokrasi ve totalitarizm sorunsalı

Abstract

Özellikle Orta Çağ'ın sonlarından günümüze kadar Batı siyasi düşüncesi öz-gürlük ve mülkiyet dinamikleri ekseninde şekillenmiştir. Burjuvazinin uç vermesini takiben Machiavelli, din ile siyasetin göbek bağını kesmiştir. Hobbes düşüncesinden sonra ise, `özgürlük` kavramı başat hale gelmiştir. Zira ilk başta özgürlük için toplumsal kategorik denkliği savunanlar, Hobbes sonrasında özgürlüğün önünde yukarıdan gelen tahakkümü görmüşlerdir. Bu `an`dan itibaren yukarıdan gelen tehlikeyi bertaraf ederek yatay ilişkileri öne çıkarmak için özgürlüğün mülkiyet üzerinden tanımlanması sürecine geçilmiştir. Locke'la özdeşleşen özgürlük çizgisindeki bu fraksiyondan sonra özgürlüğün önünde yeni bir bulguya rastlanmıştır. Bu bulgu şüphesiz ki tahakkümün saydam olmayan silahı olan `ekonomik zor`dur. Rousseau'nun siyasal ontolojisi de bu koordinatlarda yer almaktadır. O, özgürlüğün önünde engel olarak `siyasal zor`la birlikte yatay ilişkilerden mülhem `ekonomik zor`u da görmüştür. Rousseau, buradan yola çıkarak gerçek özgürlük için, özgürlük sosyal ve siyasal eşitlikle simbiyöz haline getirme zorunluluğunu ileri sürmüştür. Bu noktada pozitif özgürlükler ve demokrasiye yapılan aşırı vurgu özgürlük çizgisinde, negatif özgürlüklere yönelik bir tehdit olarak algılanarak Rousseau'daki demokrasi-totalitarizm sorunsalını doğurmuştur. Bu tezde Rousseau'daki bu sorunsal tarihsel gelişim çizgisiyle birlikte, neden-sonuç bağlamında ele alınarak incelenmiştir. Tezde, literatürde boşlukta kalan, Rousseau düşüncesinin neden bu gerilimi yaşadığı sorusu-nun cevabı aranmıştır. Rousseau tarih felsefesi ilineksel ve mekanik bir nitelik taşımaktadır. O, tarih felsefesini bu arızalarıyla beraber siyaset teorisine de teşmil ederek toplumun dışsal-üstyapısal tedbirlerle dizayn edilebileceği sonucuna ulaşmış, `genel irade` gibi açmazlara düşmüştür. Tezde Rousseau'nun yönteminin ideolojisinin geri-sinde kaldığı, bu yöntemin Rousseau'nun amacına ters düşebilecek araçlar üreterek totalitarizme kapı araladığı için kendi kendini bu tip bir sorunsala sürüklediği sonucuna varılıp bu durum ispat edilmeye çalışılmıştır. Tezde, Rousseau'nun yöntemiyle malul, esas olarak özgürlükçü bir demokrasi filozofu olduğu, aksi iddiaların Rousseau'nun bağlamından çıkarılması ya da ardıllarının düşünce ve eylemlerinin Rousseau'ya atfedilmesinden ileri geldiği savunulmuştur.

Especially from the late middle ages to the present day, Western political thought has been shaped in the axis of the dynamics of liberty and property. After the emergence of the bourgeoisie, Machiavelli cut the umbilical cord between religion and politics. Following Hobbesian thought, the concept of freedom became dominant. Actually those who firstly supported social categorical equivalence for freedom, started to see domination from above as an obstacle for freedom after Hobbes. Since this `moment`, in order to rule out the danger coming from above and put forward the horizontal relations, the process of defining freedom through property started to take place. Following this fraction that was supporting freedom identified with Locke, another symptom hindering freedom was discovered. This symptom without any doubt was `economic force` which was the non-transparent weapon of domination. Rousseau's political ontology falls also within these coordinates. He regarded `economic force` inspired by horizontal relations as well as `political force` as obstacles to freedom. Rousseau, departing from this point, put forward the necessity of integrating freedom with social and political equality in order to ensure authentic freedom. At this point, excessive emphasis on positive liberties and democracy was perceived as a threat to negative liberties and thus the problematic of democracy-totalitarianism emerged. In this thesis, this problematic in Rousseau's writings is analyzed in terms of cause and effect relationship along with its line of historical development. In the thesis, an answer to the question of why Rousseau's thought experienced such a tension, which is lacking in the literature, is sought out. Rousseau's philosophy of history has an accidental and mechanical quality. Rousseau arrived in the conclusion that the society could be designed through external and superstructural measures as well as he came to a dead end as in the concept of `general will` simply because he generalized his philosophy of history with all its defects to his political theory. In the thesis, it is tried to be proven that Rousseau's method falls behind his ideology and that Rousseau drives himself into such a problematic since his method produces instruments that might possibly contradict his aim and crack the door open to totalitarianism. In the thesis, it is argued that Rousseau is essentially a philosopher of liberty and that the contrary arguments stem from either taking Rousseau out of context or attributing the thoughts and actions of his successors to Rousseau himself.