Şah İsmail metni esasında Horasan Türkçesinin Kuçan ağzı (Giriş-gramer-metin-çeviri-sözlük)

Abstract

İran eski çağlardan beri birçok halka ev sahipliği yapmıştır. Bu halklardan biri de Türkî bir halk olan Horasan Türkleridir. Horasan Türkleri, Türk dillerinin Güney-Batı (Oğuz) grubunda yer alan kendilerine has bir Türk lehçesi kullanmaktadırlar. Bu Türk lehçesi Prof. Dr. Gerhard Doerfer tarafından İran'a yapılan bir araştırma gezisinde keşfedilmiştir.Horasan Türkçesi üzerine başta Gerhard Doerfer olmak üzere farklı Türkologlar çalışmalar yapmışlardır. Doerfer'in bu konudaki `Das Chorasantürkische` ve Wolfram Hesche ile birlikte yaptığı `Türkische Folklore-Texte aus Chorasan`, `Chorasantürkishe (Wörterlisten-Kurzgrammatiken-Indices)` çalışmaları önemlidir.Çalışmamızın konusu Horasan Türkçesinin Kuçan diyalektidir. Çalışmamızda Kuçan diyalektinin dilbilimsel özelliklerini ortaya koymaya çalıştık.Çalışmamız; Giriş, gramer(Fonetik-morfoloji), metin, çeviri, sözlük ve dizin bölümlerinde oluşmaktadır. Girişte Horasan Türkleri ve Horasan Türkçesi hakkında genel bilgi verilmektedir. Gramer bölümünde, Kuçan diyalektinin fonetik ve morfolojik özellikleri yer almaktadır. Metin bölümünde, Horasan bölgesinden derlenmiş `Şah İsmail` ses kaydı tarafımızdan dinlenerek yazıya geçirilmiştir. Çeviri bölümünde, metnin Türkiye Türkçesi'ne aktarımı yapılmıştır. Sözlük bölümünde, metinde yer alan kelimeler alfabetik sırayla eşzamanlı ve artzamanlı incelenmiş, anlamları verilmiştir. Dizin bölümünde metindeki kelimeler alfabetik olarak metindeki cümle-sıra numaraları ile verilmiştir.Anahtar Kelimeler: İran Horasan'ı, Horasan Türkçesi, Kuçan Diyalekti(Gramer), Horasan Türkçesi Folkloru, Şah İsmail Hikâyesi

Iran, since ancient times has been home to many people. One of these people is a people of the Khorasan Turks. Khorasan Turkish, is located in the south-western group of Turkish (Group of Oğuz). Khorasan Turks, a Turkish dialect of their own use of Khorasan. This Turkish dialect, discovered by Prof. Dr. Doerfer Gehard a research trip to Iran.On Khorasan Turkish especially Gerhard Doerfer and the different Turkologists studied. Some of important works on this subject, Gerhard Doerfer's `Das Chorasantürkische` and together with Wolfram Hesche the `Türkische Folklore-Texte aus Chorasan`, `Chorasantürkische (Wörterlisten-Kurzgrammatiken-Indices)`.Subject of this study, Khorasan Turkish's Kuchan dialect. This study aimed to demonstrate the linguistic features of Kucan dialect.This study consist of six parts: Introduction, grammar (phonetic-morphology), text, translation, glossary and index sections. Introduction part is about, Khorasan Turks and Khorasan Türkish, general information. Grammar section, phonetic and morphological characteristics of the dialectic is Kucan. In the Text part, there are the text (Shah Ismail) which were listened and transcribed by us. Translation section of the text has been translated to Turkey Turkish. Glossary section of the text, the words in alphabetical order and diachronic examined simultaneously, they mean. Alphabetical index of the words in the text, the sentence-order numbers are given in the text.Keywords: Iran-Khorasan, Khorasan Turkish, Kuchan dialect, Folklore of Khorasan Turkish and the epic of Shah Ismail.