Türkiye`deki işletme gruplarının uluslararasılaşması: Çoklu örnek olay araştırması

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye kökenli işletme gruplarının uluslararasılaşmaları incelenmiştir. İşletme gruplarının uluslararasılaşmalarında, grup düzeyi karakteristiklerin, yurt dışı operasyon birimlerinin kurulma motivasyonlarının ve yurt dışındaki birimlerin faaliyet gösterdikleri ülke ile Türkiye arasındaki kurumsal mesafenin hem işletme gruplarının lokasyon tercihlerine hem de operasyon birimleri için tercih ettikleri giriş şekline etkileri irdelenmiştir. Araştırmanın öngörülerini sınamak için öncelikle Türkiye'de faaliyet gösteren işletme grupları için örneklem tespiti yapılmıştır. Bu tespit yapılırken Türkiye'deki en başarılı işletmeleri listeleyen üç farklı sıralama araştırmasının ayrıştırması yapılmıştır. Bu listelerdeki işletmeler üzerinden 140 işletme grubuna ulaşılmıştır. Bunlardan en az bir uluslararası operasyon birimine sahip olan 75 işletme grubu tespit edilmiştir. 75 işletme grubunun uluslararasılaşma örüntüsü belirlenmiştir. 75 işletme grubuna ait toplam 808 uluslararası operasyon birimi tespit edilmiştir. 140 işletme grubundan 58'inin herhangi bir uluslararası operasyon birimi tespit edilememiştir. Uluslararası birimi olan 75 işletme grubunun hem lokasyon tercihi hem de giriş yaptıkları yabancı ülkedeki birimlerinin giriş şekilleri kantitatif analizlere konu edilmiştir. Kantitatif analizlerde, uluslararası birimi olan ve olmayan işletme gruplarının grup özellikleri açısından da kıyaslaması yapılmıştır. Bu analizlerin yanı sıra 12 işletme grubunun uluslararasılaşması incelenmiş ve bu grupların veya uluslararası birimi olan gruba bağlı işletmelerin üst düzey yöneticileri ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, işletme gruplarının uluslararasılaşmalarında işletme grubu özellikleri ve yurt dışı birimleri kurma amaçlarının etkisi olduğu fakat yurt dışındaki birimlerin söz konusu olduğu ülkelerle Türkiye arasındaki kurumsal mesafenin bir etkisi olmadığı görülmüştür. İşletme grubu özelliklerinden endüstri çeşitlendirmesi, faaliyet süresi, uluslararası deneyim ve işletme grubu büyüklüğü değişkenlerinin giriş şekilleri üzerinde etkileri söz konusudur. Endüstri çeşitlendirmesi, faaliyet süresi ve işletme grubu büyüklüğü aynı zamanda lokasyon tercihlerini de etkilemektedir. Kurumsal mesafenin giriş yapılan ülke ve o ülkedeki giriş şekline etkisinin olmaması yönündeki kantitatif analizlerin bulguları, yöneticileri görüşmeye katılan işletme grupları kapsamında da desteklenmiştir.

In the present study internalization of Turkey-based business groups was investigated. In the internationalization of business groups, the effects of group level characteristics, motivation behind the establishment of international operation units and institutional distance between the country in which international units operate and Turkey on both location preferences of business groups and entry mode they prefer for their operation units were analyzed. In order to test the presuppositions of the study, first sampling was determined for the business groups operation in Turkey. While selecting the sampling, three different lists of the most successful organizations were considered. Over the organizations included in these lists, 140 business groups were reached. Among these, 75 business groups having at least one international operation unit were determined. Then internationalization pattern of these 75 business groups was elicited. After that, totally 808 international operation units affiliated to these business groups were detected. No operation unit belonging to 58 of 140 business groups was found. Both the location preferences and entry modes of the units in the countries where 75 business groups having international units have been subject to quantitative analyses. In these quantitative analyses, the business groups having international units and those not having were compared in terms of business group characteristics. In addition to these analyses, internationalization of 12 business groups was investigated and in-depth interviews were conducted with the senior managers of these groups or of their subsidiaries. The findings of the study revealed that business group characteristics and purpose for establishing overseas units have effects on the internalization of the groups but the institutional distance between the countries where international units are located and Turkey does not have any effects. Some of the business group characteristics such as industry diversification, operating period, international experience and size of business group have effects on entry modes. Industry diversification, operating period and size of business group also affect location preferences. The quantitative finding indicating that the institutional distance between the country of entry and Turkey does not affects on entry mode are also supported by the interview results.