Çağdaş Kıta Avrupası felsefesinde özne sorunu

Abstract

Bu çalışma, çağdaş Kıta Avrupası Felsefesinde özne sorununu ele almaktadır. Çalışma, en kısa ifadeyle, çağdaş Kıta Avrupası Felsefesinin modern özne kavramını eleştirdiğini ve buna alternatif olarak ise ontoloji ekseninde bir bakış önerildiğini iddia etmektedir. Husserl'in başlattığı fenomenolojik yaklaşımı daha da derinleştiren Heidegger ve onun ardından gelen Kıta Avrupası filozofları çoğunlukla şu noktada uzlaşım içinde görünmektedirler: Özne, Descartes'in varsaydığı gibi yalın bir töz olarak varlığın merkezinde yer almaz. Varlık, özneyi de kapsayan ve belirleyen bir bütünlük ve ilişkisellik arz eder. Bu nedenle Kıta Avrupası Felsefesi özneyi merkezi pozisyondan indirme girişimini hep korumuştur Fenomenoloji'den Postmodernizm'e uzanan tarihsel süreçte bu girişim farklı şekillerde sürekliliğini korumuştur. Giriş bölümünde yeni bir kavram önerisi getirilmektedir: onto-epistemik gedik. Bu kavramın temellendirmesi yapılmaya çalışılarak felsefe tarihinde bu gediği aşma yolundaki bazı örnek girişimlere kısaca değinilmiştir.Birinci bölümde, Fenomenolojinin özne kavramına odaklanılmaktadır. Husserl'in fenomenoloji anlayışı ana hatlarıyla ortaya konulduktan sonra, fenomenolojinin özneye ilişkin temel tezlerinin bir kesinlik arayışı olmakla birlikte ontolojik boyuta yönelimi beraberinde getirdiği gösterilmektedir. İkinci bölümde, Heidegger ve Sartre felsefeleri üzerinden varoluşçuluğun özne anlayışı ele alınmıştır. Heidegger'in varlığın anlamına dair vurgusu ve Sartre'ın özgürlük vurgusundan hareketle, varoluşçuların özneyi bir oluş halinde Kabul ettikleri ortaya konmaya çalışılmaktadır. Üçüncü bölümde, yapısalcılığın özne karşıtlığı tezi işlenmektedir. Bu amaçla Lévi Strauss'un ve Lacan'ın özneyi kaldırarak bunun yerine yapı kavramını yerleştirdikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde, Gadamer'in hermeneutiğinde karşımıza çıkan, öznenin salt ve kendinde bir bütün töz olarak ele alınamayacağı tezi işlemektedir. Beşinci bölümde ise Postmodernlerin ve postyapısalcıların özne karşıtlığı ve bunun sonuçları ele alınmaktadır. Sonuç bölümü, çağdaş Kıta Avrupası Felsefesinde Descartes'a yöneltilen eleştiriler üzerinden nasıl bir özne kavrayışının ortaya çıkabileceğini değerlendirmektedir. Çalışmanın temel tezi olarak, öznenin tekil, kendinde ve yalın bir kavram olarak ele alınmayacağı iddiası işlenmektedir.

This study is dealing with the human subject problem in the Contemporary Continental Philosophy. Mainly the study asserts this: the Contemporary Continental Philosophy criticizes the concept of modern subject and gives us a new alternative perspective, which is based on ontology. Phenomenological thought, which started by Husserl, deepened by Heidegger and his followers are looks like in an agreement that subject is not an individual subject in the center of the being. The Being covers the subject and some other interactions within it, which subject depend on them. For this reason Contemporary Continental Philosophy keep to try dethrone of the subject. This thesis manifests itself from Phenomenology to Postmodernism with some different ways. Introduction asserts that a new concept: onto-epistemic gap. We try to substantiate of this conception and give some examples about the overcoming of this gap from the history of philosophy briefly. First chapter is concentrate on the phenomenological subject conception. After the deliberation of the Husserl's phenomenology, we assert that the phenomenological thought mainly try to find certain knowledge, besides this, it gives us a path to ontology. The second chapter is dealing with the Heidegger and Sartre's ontological subject. Based on the Heidegger's emphasis on the meaning of being and Sartre's emphasis on freedom we discuss that, existentialism dealing with human subject in its existence. The third part discusses the thesis of structuralism to contra subject. For this reason, we try to depict Lévi Strauss's and Lacan's assertion which is put forward structure instead of subject. Fourth chapter discusses Gadamer's hermeneutics and its conclusion about the subject that is human subject is not a individual substance unity. Fifth chapter is dealing with the Postmodernists and poststructuralists' oppositional position to the subject and some conclusions of this thought. The conclusion chapters based on the Contemporary Continental critics on Descartes's arguments about the human subject try to figure out how we can understand the human subject. The main assertion of the thesis is there is no option to dealing with the human subject just as an individual conception in itself.