İsmet İnönü Dönemi Türkiyesinin iç ve dış politikasına genel bir bakış (1938-1950)

Abstract

Bu çalışmada, 1938-1950 yılları arasında Cumhurbaşkanı İsmet İnönü başta olmak üzere Türkiye'nin iç ve dış siyaseti incelenmiştir. Türkiye'nin ikinci cumhurbaşkanı ve Atatürk'ten sonra en çok konuşulan kişi olan İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı olmasının hemen akabinde İkinci Dünya Savaşı patlak vermiş, savaştan sonra Cumhuriyet Halk Partisi içinde muhalefet ortaya çıkmaya başlamış ve uluslararası konjonktürün de destek vermesi sonucunda 1946 yılı itibariyle çok partili hayata geçilmiştir. 1950 yılına kadar geçen süreçte yeni kurulan Demokrat Parti ile Cumhuriyet Halk Partisi arasında siyasi münakaşalar yaşanmış ve neticesinde uzun yıllardan beri Türkiye'yi tek parti olarak yöneten Cumhuriyet Halk Partisi, 1950 seçimlerinde iktidarı Demokrat Parti'ye bırakmıştır.Tez giriş ve sonuç bölümleri hariç 3 bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde, İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilmesine kadar olan dönem ana hatlarıyla ele alınmıştır. Akabinde İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilmesi, yapmış olduğu değişiklikler, dış politika anlayışı ve Türkiye'nin İngiltere ve Fransa ile imzalamış olduğu karşılıklı yardım antlaşmaları irdelenmiştir.İkinci bölümde, İkinci Dünya Savaşı boyunca halkın sosyal ve ekonomik durumu, basındaki sansür, savaş ekonomisi içerisinde devletin koyduğu olağanüstü savaş vergileri, Türkiye'nin savaştan uzak durmak için imzalamış olduğu saldırmazlık antlaşmaları, Müttefiklerle yapılan müzakereler ve savaş sonrasında Sovyet Rusya'nın talepleri karşısında Türkiye'nin tutumu üzerinde durulmuştur.Son bölümde ise, Amerika'dan alınan askeri ve ekonomik yardımlar, çok partili hayata geçiş sürecinde rol oynayan sosyoekonomik, iç ve dış baskılar, Demokrat Parti'nin kuruluşu ve yükselişi, 1946 erken genel seçimlerinde yapılan usulsüzlükler, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün yayımlamış olduğu 12 Temmuz Beyannamesi ve 14 Mayıs 1950 genel seçimleri ile Demokrat Parti'nin iktidara gelişinden bahsedilmiştir.Anahtar Kelimeler: Cumhurbaşkanı, İkinci Dünya Savaşı, Çok Partili Hayata Geçiş, 1946 Erken Genel Seçimleri, 1950 Genel Seçimleri.

In this study, between 1938-1950 years mainly President İsmet İnönü Turkey's domestic and foreign policy was examined. Turkey's second president and after Atatürk, İsmet İnönü who was the most talked person got president soon after Second World War II broke out. After the war, in the Republican People's Party opposition began to emerge and in the consequence of support of international conjuncture was also adopted to multi-party system in 1946. In the period up to 1950 years between the Democratic Party established new political party and the Republican People's Party disputed politically and as a result, for many years as a single party governing Turkey the Republican People's Party left power to the Democratic Party in the 1950 elections.The thesis is comprised of three parts except the introduction and conclusion. In the first part, the period up to president elected of İsmet İnönü was generally discussed. Then, İnönü's president elected, changes made, foreign policy understanding and mutual assistance treaties of Turkey which were signed together with England and France were examined.In the second part, during Second World War II people's social and economic situation, press censorship, in the war economy extraordinary war taxes which were imposed by government,nonaggression treaties which were signed by Turkey in order to stay out of the war, negotiations with Allies and after the war faced with the Soviet Russia's demands Turkey's attitude was emphasized.In the three part, military and economic aids which was taken from the USA, playing a role in the transition to multi-party system socioeconomic, internal and external pressures, establishment and rise of Democratic Party, irregularities which was made in early 1946 general elections, 12 July Declaration which was published by President İsmet İnönü and with 14th May 1950 general elections coming to power of Democratic Party was mentioned.Key Words: President, Second World War,Transition to Multi-Party System, 1946 Early General Elections, 1950 General Elections.