Turizm endüstrisinde geri bağlantılar ve ekonomik sızıntılar: Marmaris otelcilik endüstrisi örneği

Abstract

Turizm endüstrisi son yıllarda dünyanın en hızlı büyüyen sektörlerinden biri haline gelmiştir. Turizmin diğer endüstriler ile olan bağlantıları çok çeşitli ve derindir. Turizm, geri ve ileri bağlantıları yoluyla yerel ve ulusal ekonomiye katkıda bulunur. Ancak bazı çalışmalarda, gelişmekte olan bölgelerin turizmin yarattığı avantajların tamamını elde etmede başarısız olduğu tespit edilmiştir. Ekonomik sızıntılar ekonomik bağlantılar ile ters yönlü ilişki içindedir. Ekonomik sızıntı bir süreç olarak, turizmin yarattığı döviz kazancının turist alan ülkede kalmayıp, turist yaratan ülkelerin veya diğer yabancı firmaların eline geçmesi ile ortaya çıkar. Gelişmekte olan ülkelerde ekonomik sızıntıların temel nedenleri genel olarak üç ana başlık altında değerlendirilebilir. Bunlar sırasıyla yabancı sermaye baskınlığı (tesis veya acente sahipliğinde), ithal girdi kullanımı ve nitelikli veya niteliksiz yerel işgücü eksikliğidir. Literatürde turizm ile gıda ve tarım sektörleri arasındaki bağlantılar ve sızıntılar araştırılmışken, az sayıda çalışmada turizmin diğer tüm sektörler ile bağlantıları ve sızıntıları üzerine yoğunlaşılmıştır. Türkiye için belirli bir bölgede faaliyet göstermekte olan turizm otellerinin diğer endüstrilerle olan bağlantılarını, yarattığı ekonomik sızıntıları ve nedenlerini ortaya koyan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu doğrultuda bu çalışmada, literatürdeki mikro düzeydeki araştırma eksikliğini gidermek amacıyla otel düzeyinde araştırma yapmak amaçlanmıştır. Çalışmanın alan araştırmasının kapsamı, Muğla ilinin Marmaris ilçesinde faaliyet göstermekte olan 4 ve 5 yıldızlı oteller ve 1. ve 2. sınıf tatil köyleridir. Kapsama giren toplam otel ve tatil köyü sayısı 52'dir. Çalışmada alan araştırması yapılması tercih edilmiştir. Bu nedenle bu çalışmada otel yöneticileri ile derinlemesine yüz-yüze görüşme ve anket teknikleri kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 33 otelin verilerine ulaşılabilmiş ve cevap oranı % 63,5 (33/52) olarak gerçekleşmiştir. Alan araştırmasından elde edilen bulgular, istihdam açısından bir sızıntı olmadığını, ithalattan kaynaklanan sızıntının ise otellerin toplam dayanıksız girdi harcamalarının % 7,4'üne tekabül ettiğini göstermektedir. Deniz ürünleri, baharat ve sos ürünleri, alkollü ve alkolsüz içecek ürünlerinde otellerin ithalat yaptığı tespit edilmiştir. Dayanıklı ürün gruplarında da ithal girdi kullanımı tespit edilmiştir. Bu ürün grupları arasında endüstriyel beyaz eşya, mobilya, yapı ve dekorasyon ürünleri yer almaktadır. Ancak bu grupta ürün ömrünün sektörlere göre farklılık göstermesi ve ürün alım dönemlerinin ve miktarlarının çoğu tesiste bilinmemesi gibi nedenlerle sağlıklı veri elde edilememiştir. Dolayısıyla dayanıklı ürünlerde ithal girdi kullanımı hakkında bir değerlendirme yapılmamaktadır. Öte yandan turistlerin paket tatil harcamalarının dağılımına bakıldığında % 45'inin otel, % 10'unun yerel acente ve yerel ulaşım ve geriye kalan % 45'inin de uluslararası ulaşım ve yabancı tur operatörü payı olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla paket tatil harcamalarının % 45'i ülkeye dahil olmadan sızıntıya uğradığı ve en büyük sızıntı kaynağının tur operatörlerinde yabancı sahiplik olduğu söylenebilir. Elde edilen bulgular doğrultusunda Marmaris'te ortaya çıkan sızıntıların nedenleri tespit edilmiştir. Bu sızıntı kaynaklarını ortadan kaldırmaya yönelik politikaların yerel paydaşlar ile birlikte belirlenmesi ve yürürlüğe konulması ile turizm endüstrisinin yerel ekonomik katkısını artırmak mümkün olabilecektir.

In recent years, tourism industry has become one of the fastest growing sectors of the world. The linkages of tourism with other sectors are quite diverse and deeply-rooted. Through its backward and forward linkages, tourism makes contributions to local and national economy. However, in some studies, it was revealed that developing regions are not successful in achieving all the advantages created by tourism. Economic leakages are in reverse correlation with economic linkages. As a process, an economic leakage emerges when foreign exchange earnings do not stay in tourist receiving country, but, goes to tourist originating country or some other foreign firms. The main reasons for economic leakages in developing countries can be evaluated under three main headings in general. These are capital dominance (in the form of ownership of facilities or agents), utilization of import input and lack of qualified or unqualified local labor force. While much research focuses on the linkages between tourism and food and agriculture sectors, there is little research looking at the linkages between tourism and other sectors and leakages. There is no study in the literature investigating the linkages between the hotel organizations operating in a certain region and other industries, the leakages they create and the reasons for these leakages. Thus, the current study aims to conduct research on the level of hotel organizations to fill a gap in micro-level research in the literature. The scope of the study is 4 and 5-star hotels and 1st and 2nd class holiday villages operating in Marmaris province of the city of Muğla. The total number of the hotels and holiday villages within the scope of the study is 52. The study employed a field research approach. Hence, face-to-face interview and questionnaire techniques with hotel managers were used. Within the context of the study, the data of 33 hotel organizations were made available and response ratio was 63.5% (33/52). The data collected from the field research show that there is no leakage in terms of employment and the leakage stemming from import accounts for 7.4% of the total non-durable expenditures of the hotel organizations. It was found that the hotels import some sea foods, spices, sauce products and alcoholic and non-alcoholic drinks. Some import input was also detected in durable goods of the hotels. Among these durable goods are there industrial white appliances, furniture and construction and decoration products. Yet, as the product life in this group of goods varies depending on the sector and the product purchasing periods and amounts of products are not known in many of the hotel organizations, sound data could not be collected. Hence, no evaluation on import input in durable goods is made. On the other hand, when the distribution of package holiday expenditures was examined, it was found that 45% of them are generated with the efforts of hotel organizations, 10% are generated by local agents and local transportation and the remaining 45% are generated by international transportation and foreign tour operators. So, it is seen that 45% of package holiday expenditures are subjected to leakage and the biggest source of leakage seem to be the foreign ownership in tour operators. In light of the findings of the present study, the reasons for the leakages in Marmaris province have been elicited. It will be possible to increase the contribution of tourism industry to local economy by determining and implementing the policies to eliminate these leakages in cooperation with the local associates.