Osmanlı-İran savaşları (1722-1746)

Abstract

Yavuz Sultan Selim ve Şah İsmail döneminde başlayan Osmanlı-Safevi mücadelesi kesintilere uğrayarak 18. yüzyılın ilk yarısının sonlarına kadar devam etti. 18. yüzyılın ilk yarısına gelindiğinde Safevi Devleti'nin zayıflamasıyla Afganlılar isyan ederek Safevi Devleti'nin başkentini ele geçirdiler. Bunu fırsat bilen Rusya Hazar Denizi kıyılarını ele geçirmeye çalıştı. Rusya'nın Hazar Denizi kıyılarına inmesinden rahatsız olan Osmanlı Devleti bunu engellemek için Safevi topraklarını ele geçirmeye başladı. Rusya ile girişilen bu mücadele iki devletin Safevi topraklarını aralarında paylaştıkları bir anlaşma ile son buldu. Osmanlı Devleti kısa sürede Tebriz, Azerbaycan, Gence, Karabağ, Nahcivan, Revan, Erdelan, Hamedan, Ordubad, Serağa, Çors, Şemahi ve Şirvan gibi Safevi topraklarının önemli bir kısmını ele geçirdi. Nadir Han ortaya çıkana kadar gelişmeler Osmanlı Devleti'nin lehine devam etti. Nadir Han, `Tahmasb Kulu Han` unvanı ile Safevi ordularının başına geçtikten sonra Afganları İran'dan çıkarmayı başardı. Bundan sonra Osmanlı Devleti ile İran arasında bir dizi savaş yaşandı. Bu savaşlar neticesinde Nadir Han Osmanlı Devleti'nin ele geçirmiş olduğu yerleri geri aldı. Savaşlar Nadir Han'ın Caferi Mezhebi'ni Osmanlı Devleti'ne beşinci mezhep olarak kabul ettirmeye çalışması ile devam etti. İki devlet arasında 1746 yılına kadar devam eden savaşlar neticesinde iki taraf bir başarı elde edemedi. Böylece iki devlet IV. Murat zamanında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması'nın maddelerini esas alan bir antlaşma üzerinde anlaşmak zorunda kaldılar.

The Ottoman-Safavid struggle which began with period of Yavuz Sultan Selim and Ismail I lasted discontinuously to end of the first half of 18th. century.When it comes to the first half of 18th century, with decay of Afghanistan, Afghans captured the capital city of Safavid State rising up. Russia which took advantage of this tried to capture the shores of Caspian Sea. Ottoman Empire, disturbed by the Russians moving southwards in order to capture shores of Caspian Sea, has started to capture Safavid lands to prevent the further results of this Russian attitude. This struggle against Russians had been concluded with an agreement including the sharing of the Safavid lands.Ottoman Empire has obtained very crucial portions of lands of Safavid Empire like Tabriz, Azerbaijan, Gence, Karabag, Nahcivan, Revan, Erdelan, Hamedan, Ordubad, Serağa, Chors Shemahi and Shirvan. Developments continued in favor of Ottoman Empire until Nadir Han showed up. Nadir Han, after taking control of Safavid armies with title of ''Tahmasb Kulu Khan'' defied Afghans out of Iran. Afterwards, lots of wars have been done between Ottoman Empire and Iran. Nadir Han, took back all the lands which were once belonged to Ottoman Empire at the end of these wars. Wars did continue as Nadirhan insisted on making Ottoman Empire accept Ja'fari jurisprudence as fifth denomination of Islam. At these wars between two empires, neither side achieved an actual victory against each other until 1764. Hence, both sides were obliged to sign an agreement which was written on the similar principles of Treaty of Zuhab, which is signed in the IV Murad period.