Güvenilirliği yüksek örgütlerde örgütsel bağlılık ve örgütsel öğrenme kabiliyeti ilişkisi üzerine bir araştırma: Türk hava trafik kontrol örgütlenmeleri örneği

Abstract

Bu doktora tez çalışmasında Güvenilirliği Yüksek Örgütlerde (GYÖ) `örgütsel öğrenme kabiliyeti` araştırılmıştır. Yoğun risklerin yer aldığı çevrelerde görev yapan GYÖ'lerin nispeten düşük kaza rakamlarına sahip oldukları görülmektedir. Bu durumda GYÖ'lerin, yoğun riskli bir çevrede operasyonlarını sürdürülebilir emniyet seviyesi ile devam ettirebilmeyi öğrenmekte (öğrenmiş) oldukları düşünülmektedir. Bu çalışmada tahmin edilmesi zor riskler ve hızlı değişen şartların mevcut olduğu çevrede emniyetli çalışabilen hava trafik kontrol birimlerinde örgütsel öğrenme kabiliyeti boyutlarının neler olduğu araştırılmaktadır. Bunların yanı sıra, araştırma kapsamında Ülkemiz alanyazını için yeni bir kavram olan GYÖ olarak adlandırılan örgüt tipinin genel özellikleri hakkında bilgiler verilmekte ve literatürde ifade edilen özellikleri anlatılmaktadır. Ayrıca araştırmanın temel amaçlarından birisi de hava trafik kontrolörlerin sahip oldukları örgütsel bağlılık düzeyinin örgütsel öğrenme kabiliyeti boyutları üzerindeki etkisinin araştırılmasını kapsamaktadır. GYÖ'lerin öğrenme kabiliyeti boyutları üzerinde örgütsel bağlılığın etkisi olduğu varsayılmakta ve bu varsayım yol analizi ile incelenmektedir. Elde edilen sonuçlar literatüre paralel olarak örgütsel bağlılığın öğrenme kabiliyeti üzerinde etkili olduğu göstermektedir. Bu sonuçlara ek olarak hava trafik birimleri coğrafi konumları, görev yapılan birimler ve çalışma sürelerine göre örgütsel öğrenme kabiliyeti boyutları ve örgütsel bağlılık değişkenlerindeki durumları betimsel analiz yöntemleri ile incelenmiştir. Ayrıca farklı istasyonlar, çalışma süreleri, çalışılan departmanlar, öğrenme kabiliyeti ve örgütsel bağlılık açısından karşılaştırılmıştır.

This study aims to explore dimensions of organizational learning capabilities of High Reliability Organizations. High Reliability Organizations proceeds with relatively low accident-incident rates in spite of risky environment. Consequently, it is assumed that High Reliability Organizations had learned to keep on its works with satisfactory and sustainable safety records. Furthermore, theory of High Reliability Organizations which has not dealed in any scientific article in Turkey detailed in this study. Therefore, in this study air traffic control organization which operates in risky environment and fixed as a High Reliability Organization is chosen as a research sample to find out its learning capabilities. Thus, learning capabilities of air traffic organizations examined and evaluated on each dimension. Additionally, another main objective is proving the effect of organizational commitment on organizational learning capability which is literally supported. Therefore, an effect size of organizational commitment on each organizational capability dimensions is being researched by structural equation method.Finally, the organizational learning capability structured of air traffic organization explored in this study literally explored. Managerial Commitment, Focus of Learning, Open Dialog and Leadership Support dimensions are statistically defined as organizational learning capabilities of the air traffic system. Evaluation scores of air traffic organization at each organizational learning capability dimensions produced mostly low scores. Also, organizational commitment scores of air traffic controllers found low, and has an impact on organizational learning capabilities as literally claimed.