Sermayenin sosyal doğası, sosyal sermaye ve bireysel çıkar: Muğla sermaye grupları örneği

Abstract

Marxist analizde sermayenin sosyal olduğuna ilişkin hiçbir bir şüphe yoktur. Sermayenin yaratılması ve birikimi, aslında artı değer üretim sürecini yani üretim ilişkilerini kapsayan üretim sürecini yansıtan bu sosyallik sayesinde mümkün görülmektedir. İlişkisel anlamda sermayenin, tam anlamıyla sosyal karaktere sahip olduğu bu süreç olmaksızın birikmesi mümkün görülmemektedir. Bu nedenle Marxist anlamda sosyal ve sermaye özünde birbirinden ayrı düşünülemez. Buna karşılık, halen popüler olan sosyal sermaye kavramı; sosyali, sermayeyi yaratan ilişkilerin kalbinden çekip çıkararak dışsal bir şekilde ilişkilere ve bağlara indirgemektedir. Bu ikinci görüş, sermayeyi oluşturan sosyal ilişkilere değil de özellikle küresel ekonomik kriz çağında insan hayatının tüm yönleri hızla metalaşırken, kara dönüşmeyen hiçbir kolektif bilinçden ayrı düşünülemeyecek yüz yüze ilişkiler temelli ağlara odaklanmaktadır.Bu tez, sosyal sermaye kavramını, sermayeye dışsal olan ve kendisini sermayeye dönüştürme potansiyeli taşıyan sosyal yetenekler anlamında kullanarak yereldeki sermaye gruplarının (MÜSİAD Muğla Şubesi ve MUGİAD) sermaye birikimi sürecinde sosyal ilişkilerine yatırım yapmaya çalışan üyeleri üzerindeki etkilerini ortaya koymaya çalışmaktadır. Bu nedenle bu tür bir kavramsallaştırmanın yararlığının test edilmesi düşünülmüştür.Yerelde belirli bir sermaye birikimine ulaşan sermaye sahipleri, görünen o ki ulusal ve uluslararası sermayelerle rekabet etmekte ve bilinçli bir şekilde kendilerini büyük sermayelerle bir araya getirecek `köprüler`i bulma arayışı içerisine girmektedirler. Dolayısıyla bu grupların üyesi olmak, kendilerine belirli bir güç algısı ve politik gücü sağlayacak olan ulusal ve belirli uluslararası bağlantılara ulaşmayı mümkün kılmaktadır. Sonuç olarak çalışma, yapı (kapitalizm) tarafından sunulan fırsatları bilme ya da toplumsal uzamdaki farklı alanlara ilişkin habituslarının dayatması kaynaklı kar sağlamaya çalışan fraksiyon üyelerini ortaya çıkarmaktadır.Muğla'da sermaye birikimi belirli bir büyüklüğe ulaşmış olup birikim zorunluluğu, hem sermaye sahiplerini farklı yatırım alanları arayışına hem de farklı güç odakları ile yakın ilişkiler kurmaya itmiştir. Bu süreç boyunca, bazı sermaye sahipleri iktidara yakın sermaye grupları içerisinde yer almış, bazıları yerel yönetimle iyi ilişkiler kurmuş ve özellikle üretici kısmı kendileri için uluslararası bağlantı ve pazar olanağı sağlayan `cemaat`e yakın olan sermaye grupları içerisinde yer almışlardır. Sermayenin saçılması sürecinde, Muğla'daki sermaye grubu üyeleri sosyal ağlarını etkin bir şekilde kullanarak sermayelerini genişletmeye çaba göstermişlerdir. Bu bağlamda Muğla'daki sermaye sahipleri, atalarından ve babalarından devraldıkları ilişkileri kullanmaya çalışmakta ve yereldeki sermaye sahiplerini daha geniş sermaye birikim süreçlerine bağlama rolünü yararlı bağlantılar kurma yoluyla sağlayan yereldeki `tertius`larla iyi ilişkiler kurarak yereldeki sermaye grupları içerisinde yer almaya çalışmaktadırlar. Granovetter sonrası sosyal ağ kuramcılarından Burt ve Lin, çalışmalarında (özellikle Burt, 1992, 1995 ve Lin, 1999) bağlayıcı ve özellikle köprü kuran sosyal sermayenin arttırılmasının sosyal uyumu ve ekonomik kalkınmayı artırabileceğini iddia etmektedirler. Ancak, sosyal sermayenin kalkınma süreci ile ilişkilendirilmesi sorunlu görülmektedir çünkü girişimci/kapitalist veya sermaye grubu üyelerinin bu türden bir sermaye sahipliği bulunmamaktadır kaldı ki bu aktörlerin temel amacı kendi sermayelerini büyütmektir. Bu nedenle, sosyal sermayenin büyüme üzerindeki etkileri çerçevesinde bireysel, grup içi ve/veya yerel büyüme etkileri tartışılabilir. Ayrıca Burt'ün `tertius gaudens` (köprü kuran ve aynı zamanda ağ içerisindeki köprü kurucu konumu itibariyle başarılı girişimci potansiyeline sahip aktör, sosyal yapıdan fayda elde eden üçüncü kişi) olarak gördüğü başarılı kapitalist/girişimci (Burt, 1995: 34) yerel kalkınmadan ziyade bireysel, grup içi ve/veya yerel büyüme üzerinde etkili olmaktadır. Sonuç olarak, sermaye fraksiyonları üyeleri için sosyal sermaye ya da sermaye fraksiyonu üyelerinin ilişkilerine yaptıkları yatırımlar, Bourdieu'nün de iddia ettiği gibi bir `özel mal` olarak görülmelidir ve bu özel malın kullanımı yerel kalkınmadan ziyade yerel büyüme etkilerini ortaya çıkarmaktadır.

In Marxian analysis there is no doubt about the social nature of capital. In fact creation and accumulation of capital are only possible through this nature of capital that refers to the process of surplus value production i.e. production process that subsumes the relations of production. As a relational category capital does not accumulate without going through this process, which has strictly social character. Consequently, in Marxist terms social and capital are intrinsically one and the same. On the other hand, the currently popular concept of social capital reduces the social to relations and ties external to capital by tearing it out from the heart of relations that create capital. This second group is not interested in the social relations that create it but focuses on networks of person to person relations without any collective consciousness that can be turn into profits especially in the era of global economic crisis, when commodification of all aspects of human life accelerate. This dissertation aims to reveal the effects of the local capital groups on their members (MUSİAD and MUGİAD) who try to invest on their social relations in the process of capital accumulation being a member of these groups by using the term of social capital in the sense of social capacities that are external to capital and have the potential to be converted into it. Hence, it is expected to test the usefulness of this kind of conceptualisation. The capitalists who reached a certain capital accumulation level in local area, seemingly competing with the national and international capitalists, deliberately looking for the bridges that connect them with the `big capitalists`. Therefore being a member of these groups enables them to have interactions national and particular international connections, which create a certain possession of power sense and have political strength. As a consequence, the study uncovers that the members of the fractions try to benefit from knowing the opportunities presented by the structure (capitalism) or the obligations that the habitus imposing on them regarding different spheres in social space. Capital accumulation has reached to a certain extent in Muğla and the law of accumulation has made the owners of capital to find different investment areas as well as having close relationships with different power centres. In the course of this process, some capitalists were involved in capital groups which were close to the government, some were establishing good relations with local governments, and some producers/manufacturers were involved in the capital groups particularly which were close to the Gulen Community, which provides international contacts and markets for them. In the process of capital diffusion, the members of capital groups in Muğla also struggle to enhance their capital stock using the social networks effectively. In this context, the capitalists of Muğla try to use the relations which they inherited from their ancestors and fathers, and struggle to be integrated into the capital groups through establishing good relations via local `tertius` who performs the role of linking the local capitalists to the wider capital accumulation processes by providing useful connections.After Granovetter, social network theoreticians such as Burt and Lin asserts that bonding and bridging social capital enhancement enables social adaption and economic development in their works. Solely binding social capital with economic development seemingly problematic since individual entrepreneurs/capitalists or members of capital groups do not have possessions of this type of capital, besides purpose of these actors is increasing their own capital. Therefore singular, intragroup or local growth effects of social capital can be debated in the framework of growth effects of social capital. Also successful capitalists/entrepreneurs who seems like `tertius gaudens` (actors who bridges and also have a successful entrepreneurship potential with bridges position in the network, third person who benefits from social structure) have an influence on singular, intragroup or local growth rather than local development. Consequently, the study concludes that, in the case of Muğla, for the members of capital groups' social capital and their investments on social relations, like Bourdieu's assertion, must be seen as a `private good`, hence using this private good creates local growth effects rather than local development.