Modern doğal kuramı ve Spinoza

Abstract

Bu tezin amacı, Spinoza'nın çalışılması zor olan doğal hak kuramına ışık tutabilmektir. Spinoza'nın doğal hak kuramını çalışma zorluğu, hem doğal hak çalışmalarında Spinoza'nın görmezden gelinmiş olması hem de Hobbes ve Spinoza arasındaki son derece dikkat çekici bernzerlikten kaynaklanmaktadır. Her iki filozof da politika kuramlarını kendini koruma prensibi olan çaba nosyonu üzerinde temellendirmekte; aşkın değerlerden arındırılmış bir doğa durumu tasavvuru geliştirip bu doğa durumunda bireye sınırlandırılmamış bir özgürlük, meşruiyetini sadece sahip olduğu güçten alan hak(lar) atfetmekte; siyasal topluma geçişi sağlayan bir sözleşmeden ve bu sözleşmeden doğan egemen güce, dini belirleme ve yorumlama üstün hakkını vermektedir. Ancak Hobbes ile arasındaki sözkonusu benzerliğe rağmen Spinoza, Hobbes'tan daha farklı ve zengin sonuçlara ulaşmayı başarmaktadır. Spinoza'nın doğal hak teorisi, en azından iki bakımdan Hobbes'unteorisinden daha güçlü ve kapsamlı görünmektedir. Öncelikle Spinoza'nın doğal hak tanımı, bütün varlıklar için geçerli olmakta ve yalnızca doğa durumuyla sınırlandırılmayıp sivil siyasal toplum içerisinde de geçerliliğini sürdüren bir tanım olarak tasarlanmaktadır. Spinoza'nın görmezden gelinmiş hak kuramını doğru anlayabilmek için her varlığın hakkının o varlığın gücünün uzandığı yere kadar yayıldığı tezine odaklanmak gerekmektedir. Spinoza burada meseleye indirgemeci bir perspektiften bakmamakta; temelde hakkın özsel gücümüzle birlikte yayıldığını ifade ederek bir nedensellik ve zorunluluk ölçüsü olarak gücün ve doğal olarak da eylemin hertürlü aşkın referanstan bağımsız olduğunu belirterek gücün işleyiş biçimine dair bir gönderme yapmaktadır.

The aim of this thesis is to shed light on the Spinoza's natural right theory that is diffucult to study. The diffuculty both comes from the lack of literature about Spinoza's natural right theory and more chiefly a striking similarities betwen politicial philosophies of Hobbes and Spinoza. Both philosophers aim to ground a politicial philosophy on a fundamental principle of endeavor for self-preservation. Both assigne a theoretical role to a prepolitical state of nature, and ascribe a nearly unlimited right of nature to human beings in that state. Both conceive in political society the state has an absolute right to determine the form of religion. But in spite of extensive and deep similarities Spinoza somehow manages to reach very diferent conclusions than Hobbes does. Contrary to Hobbes Spinoza's natural right theory seems to more stronger in at least two respects: Spinoza, applies natural right to all individuals, and he does not qualify only to individuals in the state of nature. To understand Spinoza's neglected theory that is so radical and original correctly we need to consider his main claim about right and power. Spinoza, claims that the right of each thing extends as far as its power does. The doctrine that right is coextensive with power sould not be thought of as a doctrine which identifies right with power. Spinoza, does not identify the two consepts in this claim. He is just saying that right coextensive with our essential power and there is no transcendental standard for power and actions.