Türkiye`de illerin sürdürülebilirliğinin analitik hiyerarşi süreci yöntemi ile ölçülmesi

Abstract

Kentsel sürdürülebilirlik ekonomik, çevresel ve sosyal sürdürülebilirliğin bir bütün olarak sağlanabildiği, gelecek nesillerin de ihtiyaçlarını karşılayabildikleri, çok sayıda değişkenin dengeli ve bir arada işleyebilmesini ifade eden geniş kapsamlı bir kavramdır. Kentlerde hızla artmakta olan nüfus baskısı, çevresel tahribat, yoksulluk ve eşitsizliğin kent hayatını yaşanabilir ve sürdürülebilir olmaktan uzaklaştırması bu alanda yapılan çalışmaların giderek önem kazanmasına sebep olmuştur. Kentsel sürdürülebilirlik adına politika öngörüleri oluşturabilmeyi sağlayacak bir karar alma süreci çok sayıda faktörün birlikte değerlendirilmesini gerektiren karmaşık bir süreçtir. Bu problemi çözmek bütünleşik bir yaklaşımı gerektirir. Bu nedenle çalışmanın temel motivasyonu; kentsel sürdürülebilirliğin ölçümünde karar alıcılara ekonomik, sosyal ve çevresel değişkenleri kullanabilecekleri bir yönetim aracı sunmaktır. Bu yönetim aracı ile kentlerin sürdürülebilirliklerini tek bir değer üzerinden karşılaştırmak mümkün olmaktadır. Çalışmadan elde edilen analiz sonuçlarına göre; 81 ilden oluşan alternatif kümesi içinde diğer illere göre en sürdürülebilir olan il Eskişehir olmuştur. Onu sırası ile Çanakkale, Bursa, İzmir, Bilecik, Giresun, Edirne, Ankara, Rize ve Manisa takip etmiştir. Sıralamanın sonunda yer alan, dolayısı ile diğer illere kıyasla daha az sürdürülebilir olan iller Diyarbakır, Mardin, Muş, Kars, Bitlis, Yozgat, Şanlıurfa, Van ve Batman olmuştur. Çalışmada iller ayrıca sürdürülebilirliğin bileşenleri açısından da karşılaştırılmışlardır. Çalışmanın bir diğer motivasyonu; nüfus büyüklüğü ve gelir seviyesinin sürdürülebilirlik ile olan ilişkisini ortaya koyabilmektir. Buna göre aynı nüfus ve gelir diliminde yer alan illerin sürdürülebilirlik skorlarının birbirlerinden coğrafi olarak farklılaştığı görülmüştür. Son olarak; sürdürülebilirlik göstergelerine uzmanlar tarafından verilen ağırlıkların, eşit ağırlık seçilmesi durumuna kıyasla daha etkin sonuçlar ortaya koyduğu görülmüştür.

Urban sustainability is a wide ranging concept characterized by meeting the needs of future generations, inter-generational equity and ensured combination of environmental, economic and social sustainability in urban areas. Rapidly growing population pressure, environmental degradation, poverty and inequality in urban areas has induced increasing importance in this study field. Decision making process that allows creating policy and making predictions is a complex process which requires the evaluation of many factors together from the point of urban sustainability. Solving this problem requires an integrated approach. Therefore the main motivation of this study is providing a management tool for decision makers by using both economic, environmental and social variables. With this management tool urban sustainability can be compared with a single value. According to the results of the analysis obtained from the study Eskişehir has been the most sustainable city compared to other provinces, followed by Çanakkale, Bursa, İzmir, Bilecik, Giresun, Edirne, Ankara, Rize and Manisa. The least sustainable provinces are Diyarbakır, Mardin, Muş, Kars, Bitlis, Yozgat, Şanlıurfa, Van and Batman. Provinces were also compered in terms of three components of sustainability. Another motivation of the study is revealing the relationship between urban sustainability with population size and income level. According to the results provinces differentiated from each other geographically which are categorized in the same population and income groups. Finally, it was observed that the weights given by experts to sustainability indicators revealed more effective results compared to choosing equal weights.