Temel hak ve hürriyetlerin korunması ve Anayasa Mahkemesi`ne bireysel başvuru hakkı

Abstract

Temel hak ve hürriyetler, kişi hak ve özgürlükleri ya da insan hakları olarak adlandırılan kavramlar, her ne kadar Batı'da ortaya çıkan tarihsel bir olgu olsa da, dünyada başka kültürlerde de insan onurunu korumaya yönelik farklı uygulamalar ortaya çıkarmıştır. Günümüzde insan haklarına saygı olgusu demokratik bir toplumun olmazsa olmaz bir niteliği olarak görülmektedir. Bu durum insan haklarını, devletlerin salt bir iç hukuk meselesi olmaktan çıkararak, uluslararası boyuta taşımıştır. Bununla birlikte insan haklarının korunması ilk olarak devletlerin kendi sınırları içerisinde olmalıdır. Çünkü devletlerin varlık nedeni o ülke içinde yaşayanların insan hak ve özgürlüklerini korumaktır. Devletlerin insan hak ve özgürlüklerini koruma ve güvence altına alma konusunda çeşitli yükümlülükleri olmakla birlikte, tarihsel süreç incelendiğinde insan haklarının ve özgürlüklerinin, çoğunlukla devletler tarafından ihlal edildiği görülmektedir. Bu nedenle insan haklarının tanınması, korunması ve geliştirilmesi devletlerin iç meselesi olmaktan çıkarak, uluslararası topluluğu ilgilendiren bir denetim alanı haline gelmiştir. Bu bağlamda meydana gelen gelişmelere paralel olarak, anayasa mahkemelerinin başlangıçta ikincil misyonu olarak değerlendirilen temel hakları koruma görevi, günümüz anayasa mahkemelerinin temel görevleri haline gelmiştir. Bireysel başvuru yolu da bu misyonun gerçekleştirilmesinde son halka olarak, anayasa mahkemelerinin görevleri arasına girmiştir. Bu çalışmada, devletlerin temel hak ve özgürlükleri koruma amaçlı geliştirdiği ulusal ve uluslararası koruma mekanizmaları ve Türkiye'de tarihsel olarak insan hakları konusunda atılan adımlar irdelenmiştir. Bunun yanısıra temel hakları korumada büyük öneme sahip olduğu düşünülen ve 2010 yılında kabul edilen Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı temel alınarak, anayasa şikayeti yolunu benimseyen ülkeler ile karşılaştırma yapılmış; uygulamaların eksiklikleri ve katkıları üzerine Türkiye için analizlerde bulunulmuştur. Bu bağlamda birinci bölümde temel hak ve hürriyetler: kavramsal çerçevesi, gelişimi ve korunması başlığı altında temel hak ve hürriyetlerin kavramsal çerçevesi, sınıflandırılması, dünyadaki ve Türkiye'deki gelişimi, temel hak ve hürriyetlerde iç ve dış korunma konuları incelenmiştir. İkinci bölümde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı başlığı altında bireysel başvuru hakkının tanımı, özellikleri, işlevi ve bazı ülkelerdeki uygulamaları incelenmiş ayrıca Türk Hukuku'nda Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının tarihçesi, koşulları, usulü ve bireysel başvurunun incelenmesi konuları ele alınmış ve konumuzla ilgili sonuç ve değerlendirmeler sunulmaya çalışılmıştır.

Even if some concepts, named fundamental rights and freedom, human rights and liberty, become the historical facts appearing in the West, different cultures in the world reveal different applications based on protecting human honour.Today to be respectful to human rights is seen as an unabondened fact. This situation carries the human rights from be an international dimension by removing it to be a national fact. In addition to this, protecting human rights must be in states own borders. Because, the cause of being a state is to protect human rights and liberty of their own citizens.Although the states have the duty to put down a guaranty and protect human rights, it is understood that human rights and liberty have been in violation of the states throughout the history. Therefore, recognition, protection and development of human rights have become an international community's control field, by emerging from being a state's inner matter. At first the duty of protecting fundamental human rights had been seen as a second mission of the Constitution Court. But later it is seen as a first mission of the Constitution Court. The way of individual reference has also entered among the duties of Constitution Court as a last chain.In this study, national and international protecting mechanism of human fundamental rights and liberty that are developed by states, and the steps that are taken about human rights historically in Turkey are investigated. Beside these, we make individual reference to the Constitution Court, which was accepted in 2010 and has a great importance, as our basic way. Also comparisons between Turkey and the other countries appropriating the way of constitution complaining are made in order to see the missing parts and additions of the application and to make analysis for Turkey. In this context, in the first section, the fundamental rights and freedom , their conceptual frame are studied under the title of their development and protection, the conceptual frame of basic rights and freedom, classification, the developments of basic rights and freedom in Turkey and in the world, and the inner and outer protections at human rights and freedom. In the second section of this study, the description of personal application right, its peculiarities, its functions and its applications in some countries are studied under the heading of Individual Reference to the Constitution Court. And apart from these, the history of individual reference to the Constitution Court in the Turkish Law, its conditions, its ways and the study of individual reference subjects are handled. And the conclusions and assessments about our topic are tried to present in this study.