Ruh sağlığı hizmetlerine ulaşım yolları, psikiyatri hastalarının aile hekimliği uygulamasını kullanımı ve aile hekimi algısı

Abstract

Ruhsal hastalıklar dünya çapında engelliliğin, yeti yitiminin, iş gücü kaybının başlıca nedenlerinden biridir. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından 2006 yılında yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti Ruh Sağlığı Politikası metnine göre, ruh sağlığı hizmetlerinin toplum temelli olması, genel sağlık sistemine ve birinci basamak sağlık hizmetlerine entegre edilmesi kararlaştırılmıştır. Çalışmamızın temel amacı hastaların, ruh sağlığı hizmetlerine ulaşım yollarını, bu ulaşım yolunda aile hekimliği uygulamasını ne oranda kullandıklarını incelemek ve hastaların aile hekimlerinin ruhsal ve bedensel hastalıkların tedavisi konusunda yetkinlikleriyle ilgili algılarını değerlendirmektir. Çalışmamız tanımlayıcı gözlemsel tipte bir çalışma olup Ocak 2018 ve Ağustos 2018 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği (HÜTF) ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği'ne (DYBEAH) başvurmuş 265 hastanın katılımıyla gerçekleşmiştir. Hastaların ruhsal bir şikayetle ilk başvurusunda en küçük payı alan grup aile hekimleri olmuştur (%6.8). Hastalarımızın büyük çoğunluğu (%54.5) doğrudan psikiyatriste ulaşmaktadır. Hastanın tanısının ne olduğu aile hekimine başvuruyu etkilemektedir: ilk başvuru noktası olarak aile hekimine başvurma anksiyete bozukluklarında diğer tanı gruplarına göre daha fazladır. Ruhsal hastalık tanısı aldıktan sonra ise aile hekimine başvuru yüksek orandadır. Hastaların çoğu (%76) bedensel hastalığı için aile hekimine başvurmaktadır. Ruhsal hastalık tanısı aldıktan sonra, şizofrenisi olan hastalar arasında aile hekimine ''psikiyatrik ilaçları yazdırmak için gitme'', anksiyete bozuklukları grubu hastalarda ''ruhsal hastalığı hakkında danışmanlık almak için gitme'' diğer gruplardan daha fazla bildirilmiştir. Aile hekiminin ruhsal hastalıklarla ilgili bilgisini yeterli bulan hastaların, ruhsal sorunlar için ilk olarak aile hekimine başvurma ihtimali artmaktadır. Aile hekimine başvurunun tedavi başvurusunda gecikmeye yol açmadığı saptanmıştır. Hastaların büyük çoğunluğu aile hekiminin bedensel hastalıklar konusundaki mesleki becerisini iyi bulurken, büyük çoğunluğunun aile hekimlerinin ruhsal hastalık becerisi hakkında fikri yoktur.Anahtar kelimeler: birinci basamak, ruh sağlığı hizmetleri, ulaşım yolları, gecikme

Mental disorders are the leading causes of disability, worldwide. The Mental Health Policy Act, issued in 2006 by the Ministry of Health, advised that mental services need to be community-based, and integrated with primary care services. The main aim of our study was to examine the pathways to mental health care and the role of family physicians in this process. We also wanted to learn opinions and attitudes of patients about the competence levels of family physicians in treating mental and physical disorders. This study was conducted between January 2018 and August 2018 with 265 participants. The family physicians were the least likely to be the first point of contact for psychological problems (%6.8); most of the patients (%54.5) contacted a mental health specialist directly. Psychiatric diagnosis had an effect on the choice of type of doctor for the first contact: anxiety patients attend family physicians as first contact more often compared to patients with other diagnoses. Once the psychiatric diagnosis is established, contact with family physicians is common: most patients go to their family physician for physical symptoms. Schizophrenic patients go for refills, whereas anxiety patients go to their family physician for counselling more often than others. Patients who see family physicians as competent for treating mental patients tend to choose family physicians as the first point of contact more often than others. There were no differences in delay to treatment among patients who contacted different carers as first contact. The majority of patients think that family physicians are capable about treating physical disorders; most of them don't have any idea, however, about family physicians' ability to manage mental disorders.Key words: primary care, mental health services, pathways to care, delay