1923 Lozan mübadelesinin Türk romanına yansıması

Abstract

1923 Nüfus Mübadelesi Cumhuriyet tarihinin önemli sosyal olaylarındandır. Bu nüfus değişimi ile Türkiye ve Yunanistan'da demografik homojenizasyon süreci de başlamıştır. Her iki ülke de Lozan Barış Konferansında alınan kararın kendilerine sağladığı imkân ile uyruklarındaki Müslüman ve Ortodoksları değiş tokuş ederek sosyal bir birlik kurmayı hedeflemişlerdir.Mübadele, icrasından hemen sonra Yunan edebiyatında yer bulmuştur. Ancak mübadele erken dönem Türk yazarların ilgisini çekmeyen bir temadır. Bu sosyal hadise hiç yaşanmamış gibidir. Yalnızca birkaç yazar bu konuya değinmiştir. Özellikle 90'lı yıllardan itibaren Nüfus Mübadelesi yeni bir bakışla ve çoğunluğu mübadil kökenli yazarlarca dile getirilmeye başlanmıştır. Mübadele konusu özellikle bu tarihten itibaren önemli derecede ilgi görmüş ve işlenmeye başlanmıştır. Bunun sonuncunda ana teması mübadele olan romanlar ortaya çıkmıştır. Türk edebiyatının önde gelen yazarları da mübadele konusuna ilgi göstermeye başlamışlardır. Bu çalışmada nüfus değişimin ortaya çıkartmış olduğu tüm süreçler bir bölüm altında ele alınmıştır. Birinci alt başlıkta; Mübadele olgusunun hazırlayıcı unsuru olan mübadele öncesi yaşam irdelenmiştir. İkinci başlıkta; mübadelenin en trajik yanı olan göç, üçüncü başlıkta ise mübadele kararına toplumun göstermiş olduğu tepkiler, mübadele edilmekten kurtulma çabaları, mübadeleye hazırlık ve yolculuk süreçleri incelenmiştir. Dördüncü ve son başlıkta da mübadillerin yeni bir vatana yerleştirilmeleri, burada yaşayan yerli halk ile ilişkileri ve vatandaş oluşları mübadele romanları üzerinden incelenmiştir.

The 1923 Lausanne Population Exchange is one of the crucial social events in history of the Turkish Republic. With this Population Exchange, process of demographic homogenization has started in Turkey and Greece. Both countries have aimed to establish a social union by exchanging Muslims and Orthodox citizens of their nationality with the opportunity provided by the decision taken at the Lausanne Peace Conference.The exchange took place in Greek literature immediately after the Lausanne Peace Conference. However, the exchange is not a tempting theme for Turkish writers in the early period and therefore, this social event is treated as if it was never happened. In line with such a trend, only a few authors have addressed this issue. Especially since the '90s, Population Exchange has been started to be expressed with a new perspective and majority of the writers descended from exchange roots. Especially since this year, the issue of exchange has received considerable attention and has begun to be mentioned. Following these developments, novels have been written whose main subject is Population Exchange. The leading writers of Turkish literature have also started to show interest in the issue of Population Exchange.In this study, all the processes through which Population Exchange is revealed are covered under one chapter. In the first subsection; the pre-exchange life, which is the preparation element of the exchange phenomenon, has been examined. In the second chapter, while the most tragic side of the immigration has been analysed; in the third chapter, the reactions that the society showed for the decision of exchange, the efforts to get rid of the exchange, the preparation for the exchange and the process of migration have been examined. In the fourth and final chapter, the new settlements of the emigrants, their relations with the autochthonous people living here, and their citizenship have been examined through novels of Population Exchange.