Erken Cumhuriyet Döneminde din ve devlet ilişkileri (1923-1938)

Abstract

Bu çalışma 1923-1938 yılları arasında, Türkiye Cumhuriyeti'nde din ve devlet ilişkilerinin gelişimini konu edinmektedir. Çalışmada öncelikle, din ve devlet ilişkileri içerisinde önemli bir faktör olan laiklik üzerine kuramsal değerlendirmelere yer verilmektedir. Sonrasında laikliğin Batı'da yaşadığı tarihsel süreç gözden geçirilmektedir. Böylece laikliğin Batı'da ve Türkiye'de kazandığı işlevsel fark daha belirgin hale gelebilmektedir. Kemalist laikliğe erken Cumhuriyet döneminde yüklenen otoriter nitelik ve laikliğin Türk milli kimliğinin oluşumunda oynadığı rol, çalışmada incelenen konular içerisindedir. Yine bu bağlamda Ziya Gökalp'in fikirlerine de değinilmektedir. Diğer yandan Halk Fırkası'nın kuruluş ve gelişim aşamasında, din ve devlet ilişkileri ekseninde ortaya çıkan siyasal olaylar da çalışmanın kapsamına girmektedir. Saltanat ve Hilafet meseleleri, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası deneyimi, Şeyh Sait İsyanı ve Kemalist reformlar; din ve devlet ilişkileri üzerine yapılacak olan değerlendirmelere ışık tutacak olayların bir kısmı olarak sıralanabilir.

This study is about development of religion and state relations during 1923-1938 period. At the study, theoretic asessments are given in the first place about laicism which is an important factor in religion and state relations. Right after that historical process of laicism in the West is reviewed. Thus, the functional differences of laicism which were gained in the West and in Turkey may become more relevant. Authoritarian qualification which was obligated to the Kemalist laicism in earlier period of Republic and the role assumed by laicism at Turkish national identity are also in the subjects of this study. Concordantly, the opinions of Ziya Gökalp are also mentioned. On the other hand, this study also contains the political fact-events occured in line with religion and state relations during the foundation and evolution of Halk Fırkası. Reign and Caliphate issues, the experience of Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Rebellion of Sheikh Sait and Kemalist Reforms can be arranged as parts of events which will clear the assessments about religion and state relationships up.