Türkiye`de taşra idaresinin tarihsel gelişimi

Abstract

İnsan toplulukları tarafından oluşturulan, siyasal ve örgütsel sistemin bir araya gelmesiyle meydana gelen devlet coğrafi bir alan üzerinde örgütlenmiştir. Devletin coğrafi düzlemdeki egemenlik gücünün uygulanması merkezdeki ve taşradaki temsilcileri aracılığıyla yerine getirilir. Mülki idare sistemi olarak nitelenen bu olgu çağlar boyunca ülkelerin benimsemiş oldukları ve siyasal, toplumsal, ekonomik, kültürel faktörlerin etkisiyle şekillenen yönetsel sistemlere göre varlığını sürdürmüştür. Türkiye'deki mülki idare bölümlenmesinin bir parçası olan taşra teşkilatı Osmanlı Devleti'nden miras alınarak günümüze kadar ulaşmıştır. Tanzimat döneminden bu yana merkeziyetçilik ve yerellik tartışmaları ile birlikte merkezi yönetimin taşradaki teşkilatlanması gelişme göstermiştir. Buna ek olarak mülki kademelenmede de niceliksel değişimler gözlemlenmiştir. Çalışmanın amacı merkezi idarenin taşra örgütlenmesindeki değişim ve dönüşümü nitelik ve nicelik olarak kronolojik bir şekilde açıklamaya çalışmaktır. Bu çalışma üç bölümden oluşmakta olup birinci bölümde Osmanlı Devleti'nin taşra teşkilatının yapısı ana hatlarıyla açıklanmış ve klasik dönemden başlayarak imparatorluğun yıkılmasına kadar geçen dönemde taşra sisteminin değişimine değinilmiştir. İkinci bölümde ise cumhuriyet dönemindeki il, ilçe ve bucak yönetim kademelerinin nasıl bir değişim izlediği ve bu değişimin yasal düzenlemelerdeki yansıması anlatılmıştır. Son bölümde ise 1980 sonrası kamu yönetimi anlayışındaki değişim bağlamında mülki idarenin sorunları tartışılarak yapısal ve işlevsel değişimler ortaya konulmuş ve mülki idare sistemindeki değişimin belirleyicisi olan Yeni Sağ politikaları ve yerel yönetim reformlarının sisteme olan etkileri tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Taşra İdaresi, Mülki idare, Yeni Sağ, Yerelleşme.

The state is organized on a geographical area which formed by human societies and organized by a combination of the political and organizational system. The implementation of the sovereighty power of the state in the geographical plane is carried out through representatives in the central and provinces, This fact, which is defined as a sytem of territorial administration, has continued throughout the ages according to the administrative systems that the countries adopted and influenced by political, social, economic, cultural factors.Provincial system called territorial administration in our country was inherited from the Ottoman Empire and reached to the present day. Generally, the Turkısh provincial system has developed on the axis of centralization and localism debates. In addition, quantitative changes has also been observed in the territorial divisions. The aim of the study is to try to explain in chronological order the change ang transformation of the provincial organization of the central government in quality and quantity.There is three chapter in this study. In the first chapter, ıt has explained structer of Ottoman provincial system and has been mantioned change of provincial system from the classical period until tne demise of the empire. In the second chapter, it is explained how the changes of the provincial, district and sub-provincial administrations and the reflection of this change in legal regulations during the republic period. In the last chapter, in the context of the change in the public administraiton understanding after 1980, structural and functional changes have been put forward by discussing the problems of the territorial administration and the New Right politics and local government reforms, the determinants of change in the sytem of territorial administration, have been discussed. Keywords: Provincial Administration, Territoral Administration, New Right, Localization.