Arykanda Geç Antik Dönem mahallesi seramikleri

Abstract

Arykanda günümüzde, Antalya İli, Finike İlçesinin 30 km kuzeyinde konumlanmıştır. Antik dönemde Lykia Bölgesi sınırları içerisinde bulunan yerleşimde Arkeolojik araştırmalar 1971 yılında başlatılmıştır. Son yıllarda çalışmalar kentin güneydoğu alt yamaçlarında yoğunlaştırılmış ve 2004-2013 yılları arasında sürdürülen arkeolojik araştırmalar sonucunda alanda, Geç Antik Dönem'e tarihlendirilen bir mahalle ortaya çıkartılmıştır. Mahalle içerisinde bir Bazilika, Peristil Ev ve 6. Hamam olarak adlandırılan bir hamam yapısı ile mahallenin kuzeyinde çeşitli Geç Roma dönemi evleri tespit edilmiştir. Arkeolojik, numismatik ve seramik veriler mahallenin 425 ile 450 tarihleri arasında bir yangınla tahrip olduğunu ancak yaşamın yangın ve sonrasında sürdüğünü ortaya koymuştur. Söz konusu yangın ve sonrasına ait depozitler yaklaşık iki bin sikke ile kesin tarihlenebilir olması bakımından yalnızca kent için değil, aynı zamanda bölge arkeolojisi için de değerli veriler sunmuştur.Bu tez çalışmasında mahalledeki yangın ve yangın sonrasına tarihli depozitlerde ele geçen yaklaşık 62 kasa seramik incelenmiştir. Mevcut seramiklerin büyük bir bölümünü servis ve hazırlama ya da pişirme amaçlı seramikler teşkil etmektedir. Bunların yanı sıra çalışmada depozitlerin tarihlendirilmesine katkı sunan kaliteli seramikler ve ticari amphoralar da bulunmaktadır. Çalışmanın amaçları, kentin Geç Roma imparatorluk dönemine ait seramiklerin tipo-kronolojisini kurmak, kullanım evrelerini belirlemek, günlük seramikler içerisinde hamur grupları oluşturarak bunlar arasında yerel/bölgesel üretimleri tespit etmek ve ithal ürünler aracılığıyla kentin Geç Antik Dönem boyunca Doğu Akdeniz yerleşimleri ile kurduğu ilişkileri ortaya çıkarmak olmuştur. Tez kapsamında değerlendirmeye aldığımız seramikler mahalledeki dönüşümün 4. yüzyılda başladığını ve ekolojik, siyasal ve ekonomik gelişmelerin dolaylı etkisiyle çeşitli evreler geçirerek 7. yüzyıl başlarına kadar sürdüğünü açığa çıkarmıştır. Arykanda'da kullanım seramikleri arasında belirlediğimiz hamur grupları Lykia'nın doğusu ve batısı arasındaki ticari ilişkilerin azalmadan sürdüğünü göstermiştir. Dış alım ürünlerindeki yoğunluk ve çeşitlilik, dönem boyunca Lykia-Pamphylia bölgesi başta olmak üzere, kentin Doğu Akdeniz'de Kıbrıs, Kilikya, Levant, Mısır, Kuzey Afrika, Ege ve Karadeniz yerleşimleri ile aktif ilişki kurduğunu ortaya koymuştur.

Arycanda is a strategic Lycian settlement situated in the Arycandos valley, which connects the Lycian coast with the Pisidian hinterland. The city was built upon five large terraces ascending a mountain slope, located on the northwestern side of the valley. Archaeological explorations in the settlement were started in 1971 by Ankara University under the direction of Prof. Bayburtluoğlu. Since 2004, research has been focused on the lower terraces to the south of the Agora. As a result of the excavations in this area, a late antique quarter was uncovered which has as a small bathhouse, peristyle house, basilica, and dwellings. The excavations at the quarter provide a series of stratified deposits. Almost two thousand coins and other archaeological materials from the deposits of the buildings revealed that the quarter collapsed by fire between 425-450 Anno Domini. The deposits showed that after the fire, the quarter was reconstructed and remained partly active until the 7th century AD. Pottery provides valuable data to understand social and economic life, commercial relations between cities, traditions, food culture, and lifestyles. It also contributes valuable data for understanding the functions of the buildings and dating the archaeological contexts. Late Roman pottery studies in Eastern Lycia is limited, and an essential chronology for the pottery has yet to be defined for the late antique period in the region. This dissertation project aims to publish the pottery from the late antique quarter at Arycanda. One of the primary goals of this project is to establish a typology and chronology for the ceramics. The deposits from burnt layers and later deposits allowed us to construct a basic typo-chronology of the pottery. Such a typology is needed not only for Arycanda but for the entire Lycian region. The study on pottery from the well-dated deposits revelaed several imported red slip wares, transport amphoras and local/regional coarse wares. These investigations allowed us to understand regional and interregional exchange in Late Antiquity. Studying the clay types among the coarse wares is a crucial element to understand local productions. Ceramological evidence from the late antique quarter at Arycanda proved that the city was active until the 7th century AD and had close ties with the western Lycia, Pamphylia, Cyprus, Aegean, Levantine sites and other setttlements around mare nostrum during the period.