Rus arkeologların araştırmalarına göre Asya Hunlarında şehir ve yerleşme

Abstract

Tarihin en eski ve köklü uluslarından biri de Türklerdir. Dünyanın farklı bölgelerinde bazen bir topluluk, bazen bir devlet, bazen de bir imparatorluk şeklinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Türkler bu varlıklarını sürdürürken de belli bir yaşam tarzını benimsemişlerdir. Türklerin yaşam tarzı, araştırmacılar arasında hep bir tartışma konusu olmuştur. Özellikle Asya Hunlarının, Türklerin Orta Asya'da kurduğu devletler içinde mihenk taşı oluşu, bu devletin de yaşam tarzını tartışma konusu haline getirmiştir. Bu tartışmalara rağmen araştırmacılar genellikle Hunların siyasi ve askeri tarafına odaklanmışlar. Ancak Asya Hunlarının büyük bir devlet kurmasının gerçek nedenleri sadece birkaç gerekçeye bağlanırken, bazı araştırmacılar konargöçer bir toplum olan Hunların bu kadar teşekküllü bir devlet kurmalarının başka nedenlerinin de olduğunu düşünerek, çalışmalarını saha araştırması noktasında yoğunlaştırmışlardır. İşte bu arayış, Orkun Kitabelerinin ortaya çıkışıyla ve okunmasıyla yeni bir merakı da ortaya çıkarmıştır. XX. yüzyılın başlarından itibaren Orta Asya bozkırlarında yapılan araştırmalar ve arkeolojik kazılar Hunlar hakkında yeni yeni bilgilerinde gün yüzüne çıkmasına neden olmuştur. Bu bilgilerin en önemlilerinden biri de Hunların hâkimiyet sahalarında yer yer yerleşik yaşamı benimsedikleri, bunun sonucunda da şehir ve kasabalar inşa edip tarımla da uğraştıkları yönündedir. Bunlar içinde örnek teşkil eden İvolga Nehri Kıyısı'nda kurulan İvolga şehri en dikkat çekenidir. Hunların bu şehir örneğinden yola çıkarak hâkimiyet alanlarında buna benzer birçok köy ve kasaba inşa ettiklerini görmekteyiz. Araştırmamız özellikle, Hunların yaşadığı, Baykal Gölü çevresi, Hakasya–Abakan, ve Moğolistan'ın kuzeyinde, Rus arkeologların yaptığı kazılar da elde ettiği verilerden de faydalanarak, Hunlara ait birçok şehrin ve yerleşim yerinin varlığını ortaya koymaktır.

The Turks have been one of the oldest and the most established nations in history. In some parts of the world, they have existed sometimes as a community, sometimes as a state and sometimes as an empire. The Turks have adopted a certain way of life while maintaining their existence. Life style of the Turks has always been a topic of discussion among researchers. The fact that the Asian Huns became a cornerstone among the states founded by the Turks in Central Asia has made the life style of this state a matter of discussion. In spite of these debates, researchers often focused on the political and military side of the Huns. However, while the real causes of the Huns of Asia were tied to just a few reasons, some researchers thought that the Huns, a nomadic society, had other reasons for establishing such a fledgling state, and they concentrated their studies on the field. This search has revealed a new curiosity with the emergence and reading of the Orkhon inscriptions. Researches and archaeological excavations in the Central Asian have led to new knowledge about the Huns since the beginning of the twentieth century. One of the most important of these information is that Huns adopted the settled life in the areas of domination, and as a result, they built cities and towns and engaged in agriculture. Ivolga, which was established on the Ivolga River Coast, is the most prominent one among these cities. It is seen that the Huns built many similar villages and towns in the dominance areas based on the example of this city. Our research is to reveal the existence of many cities and settlements of Huns, based on the data obtained by excavations carried out by Russian archaeologists around Lake Baikal, Khakassia -Abakan and in the northern part of Mongolia where the Huns lived.