Muhtar Avezov`un `Alma Bağında` ve `Tas Tülek` eserleri üzerine dil incelemesi (aktarma-inceleme)

Abstract

`daha soMuhtar Avezov, Kazak edebiyatında çok büyük yeri ve önemi olan sanat ve bilim adamıdır. 1897 yılında Semey vilayetinin Şıngıs bölgesindeki bir Kazak köyünde doğmuştur. Yaptığı çalışmaları ve yazdığı eserleriyle büyük izler bırakan yazar, 1961 yılında vefat etmiştir. Zamanının şartları içinde Kazak halkının tarih, edebiyat ve dil bakımından gelişmesinde büyük katkıları olmuştur. Yazdığı hikâye, roman, makale ve piyesleriyle halkına yol göstermiştir. Bu eserlerde Kazak halkını, sosyal ve siyasi hayatını, Sovyet'in baskılarını ve zulümlerini anlatmıştır. En önemli eseri `Abay Yolu` adlı romanıdır. Bu eser Kazak halkının geçmişini geleceğe taşımıştır. Avezov, Kazak halkını ve edebiyatını tiyatroyla tanıştıran ilk yazardır. Yazdığı ilk eseri `Enlik Kebek` in sahnede oynanmasıyla Kazak tiyatroculuğunun temelleri atılmıştır. Bu eserinden sonra da tiyatro eserleri yazmaya devam etmiştir. Eserleri korunarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu tezde Muhtar Avezov'un hayatı ve edebi kişiliğine yer verilip, onun yazmış olduğu piyeslerden `Alma Bağında ` ve `Tas Tülek` Türkiye Türkçesine aktarılarak edebiyatımıza kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu eserler üzerine yapılan dil incelemesiyle de Kazak Türkçesi'nin zengin dil özellikleri ortaya koyulmuştur. Çalışmanın giriş bölümünde, Muhtar Avezov'un hayatı ve edebi kişiliği, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi durumu ve Muhtar Avezov'un takipçileri hakkında bilgiler sunulmuştur. Birinci bölümde, Muhtar Avezov'un kaleme aldığı `Alma Bağında` ve `Tas Tülek` adlı eserlerin transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. İkinci bölümde ise aktarımı yapılan piyeslerin ses ve şekil özellikleri incelenmiştir. `Alma Bağında` adlı piyeste, elma bahçesinde geçen olaylar anlatılmıştır. `Tas Tülek` te ise bir grup gencin eğitim için çabaları, okuduktan sonraki hayatları, köy hayatı ile çiftlikler arasında gerçekleşen olaylar ve Sovyet hayatı anlatılmıştır. nra doldurulacaktır`

`dahaMuhtar Avezov is the man of art and science who has a great place and importance in Kazakh literature. He was born in 1897 in the village of Kazakh in the Şıngıs district of the Semey province. The author died in 1961, leaving great traces whit his works and studies. Whitin the conditions of his time, he made great contributions to the development of Kazakh people in terms of historiy, literature and language. He has gulded his people through his stories, novel, articies and plays. He described the Kazakh people, his social and political life, the pressures and atrocities of the Soviet in these Works. His most important work is the novel `Abay Yolu`. This work carried the history of the Kazakh people to the future. He was the first writer to introduce Kazakh folk and literature to theater. The first place of his work `Enlik Kebek` was played on stage and the foundations of Kazakh theater were laid. After this work, he continued to write plays. His Works have been preserved until today. In the thesis, it was mentioned Muhtar Avezov's life and literary personality, from his plays `Alma Bağında` and `Tas Tülek` were transferred to Turkey Turkish and was tried to win to our literature. The rich language features of Kazakh Turkish have been revaled by the language analysis on these Works. İn the introduction part of the study, information about Muhtar Avezov's life and literary personality, the social and political life of his era and the followers of Muhtar Avezov were presented. İn the first part, the transcription and transfer to Turkey Turkish of `Alma Bağında` and `Tas Tülek` that were written by muhtar Avezov were done. In the second section, the sound and shape characterist of the transferred plays were examined. sonra doldurulacaktır`