Tatar edebiyatında tarihi romanlar ve yazar Tahir Nebiullin`in Kaçkın romanı

Abstract

`Tatar Edebiyatında tarihî romanlar ve Tahir Nebiullin'in `Kaçkın` adlı romanının tematik incelemesi` adlı bu çalışmada Tatar edebiyatında roman türünün yazılmaya başlanması ve tarihî roman türünün ortaya çıkmasıyla birlikte Kazan Tatarlarının yeniden kimliklerini var etme girişimleri incelenmiştir.İncelemede dünyada roman ve tarihî romanın doğuşu ve gelişmesi hakkında bilgiler verilmiş daha sonra Tatar edebiyatında roman ve tarihî roman konusu ele alınmıştır. Tahir Nebiullin'in `Kaçkın` adlı tarihî romanını Türkçeye aktarıp Kazan Tatarlarının 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla kadarki bütün dönemleri incelemeye alınmıştır. Tatarlar, sürekli olarak savaşlara maruz kalmış ve canlarını yitirmekle beraber milli varlıklarının kanıtı ve zenginliği olan eserlerin yok olmasına maruz bırakılmışlardır.Tarihî bilgiler ışığında incelenen Tatar edebiyatı dönemleri ayrıca Tatarların 9. yüzyıldan beri tarih sahnesinde olduğunu göstermiştir. 16. yüzyılda yani 1552 yılında son bağımsız ülkelerini kaybetmeleriyle yaşadıkları acılar çalışmamızda yer edinmiştir. Nitekim biz `Kaçkın` romanında kullanılan birçok mekân ve şahıs isminin tarihî kaynaklarda yer alan isimlerle birebir örtüştüğünü ayriyeten çalışmamızda gösterdik. 18. yüzyılda Türkistan bölgesinde cereyan eden bağımsızlık hadiseleri 19. yüzyılda Tatar edebi hayatında yeni bir sıçramanın habercisi olmuştur. Bütün bu hadiseler neticesin de yeni türlerin Tatar edebiyatına girmesi kaçınılmaz olmuştur. 1886 yılında Musa Akyiğitzade'nin `Hüsameddin Molla` adlı romanıyla Tatar edebiyatına giren roman türünün ardından 1969 yılında Nurihan Fettah'ın `İtil Suyu Akar Durur` eseriyle tarihî roman türünde eserler verilmeye başlanmıştır. 20. yüzyılın son çeyreğinde Tatar edebiyatında tarihe yönelim ciddi bir şekilde bütün ideolojik baskılara rağmen devam etmiştir. İncelemeye aldığımız ve 2001 yılında Tatar yazar Tahir Nebiullin tarafından neşredilen `Kaçkın` romanı bu tarihî eğilim sonucunda ortaya çıkan romanlardan bir tanesi olmuştur. Kaçkın romanında yazar Nebiullin; Tatar halkının Altın Orda devleti dönemindeki yaşayışından başlayarak Kazan Hanlığının yıkılmasından sonraki özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda halkın karşı karşıya kaldığı sosyal ve siyasi baskılar göz önüne serilmiştir.Çalışmada Tatar halkının gelenek-görenekleri, yaşayış biçimleri, maruz kaldıkları politikalar ve özlüklerini, dinlerini koruma yöntemleri verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Tatar Edebiyatının gelişim aşamasından dönemler şeklinde bahsedilmiştir. Diğer bölümlerde ise `Kaçkın` romanı üzerinden tematik inceleme yapılarak Tatar halkının yaşayış biçimleri, gelenek-görenekleri tarihî kaynaklarla kıyaslanarak incelenmiştir.

In this study the attempts to write the novel genre in Tatar literature and the re-identification of the Kazan Tatars with the emergence of the historical novel genre were examined.In the study, there is information given about the birth and development of novel genre and historical novel genre in the world and then the subject of novel and historical novel in Tatar literature is discussed. Tahir Nebiullin's historical novel named `Kaçkın` was transferred to Turkish and all periods of Kazan Tatars from the 14th to the 21st century were examined.Tatars, who have a rich historical identity, have been exposed to wars and have lost their lives so their works, which are proof and wealth of their national assets, were destroyed.The Tatar literature periods examined from perspectives of historical information have also shown that Tatars have been on the stage of history since the 9th century. In the 16th century, their suffering after 1552 events took place in our study.As a matter of fact, we have shown in our study that the names, which were used in many of places of `Kaçkın` novel, coincides completely with the names in the historical sources. The events of independence in Turkistan in the 18th century marked the beginning of a new leap in Tatar literary life in the 19th century. As a result of all these events, it was inevitable for new species to enter Tatar literature.In 1886, the novel named `Hüsameddin Molla` was published by Musa Akyiğitzade. That were very first attempts of novels in Tatar literature. Afterwards when Nurihan Fettah's `Itil Suyu Akar Durur` was published on 1969, there were given starting point for historical novels.In Tatar literature in the last quarter of the twentieth century, history orientation continued seriously despite all ideological pressures. The novel `Kaçkın `, published by Tatar author Tahir Nebiullin in 2001, was one of the novels that emerged from this historical trend.We have found that the social and political pressures faced by Tatars in the 17th and 18th centuries after the collapse of the Kazan Khanate began to emerge.In this study, the traditions, ways of life, policies and personalities of the Tatar people and their methods of preserving their religion were given.In the first part of the study, the period of development of Tatar Literature is mentioned as periods. In other chapters, the thematic analysis was made through the novel Kaçkın and the ways of living and traditions of the Tatar people were tried to be explained by making comparisons with historical sources.