Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin Doğu Anadolu bölgesi üzerindeki iktisadi politikaları (1930-1945)

Abstract

A*. Ş ÖZET Doğu Anadolu Bölgesi ekonomisi Osmanlı'nın son döneminden günümüze kadar üzerinde büyük tartışmaların olduğu bir konu olmuşun. Tarihi geçmişi, coğrafi konumu ve yeryüzü şekilleri bölge ekonomisini hassas dengeler üzerine oturtmuştur. Bu nedenle bölge ekonomisinin geri kalmışlığı Türkiye'nin iç ve dış düşmanları tarafından sürekli istismar edilmiştir. Oysa bölge ekonomisinin yetersizliğinden kaygılananların emeli iktisadi doyuma ulaşmak değil; siyasi açıdan devleti zora sokmaktır. Doğu Anadolu Bölgesinin 1930-1945 yılları arası istenilen düzeyde bir ekonomik seviyeye sahip olduğu söylenemez. Dönem itibarıyla hükümetlerin bölgeyi ihmal ettiklerini söylemek ise en büyük insafsızlık olur. Türkiye'nin bütün bölgeleri gibi Doğu Anadolu da 1930-1945 yılları arasında yeterince kalkınamamıştır. Hatta tarihi ve coğrafık özelliklerinden dolayı devletin bu bölgemize kalkınmada öncelik tanıdığı söylenebilir. 1930'dan itibaren ekonomide, özellikle sanayi alanında planlı döneme girilmiştir. Bu dönem devletin ekonomide etkin rol oynadığı dönemdir. Buna bağlı olarak devlet özellikle geri kalmış bölgeleri kalkındırma yönünde büyük bir çaba göstermiştir. Nitekim bölgede sanayi tesislerinin ilk kez bu dönemde oluşturulduğu söyleyebiliriz. 1930-1945 dönemi bütüncül ekonomik tedbirlerin alındığı bir dönemdir. Özellikle ülkenin tamamını kalkındırmaya yönelik ekonomik programlar takip edilmiştir. Doğu Anadolu Bölgemiz de bu planlar dahilinde kalkındırmaya çalışılmıştır. IX

SI M.MARY The Eastern Turkey beginning from the last term of the ottoman Empire to the present date has been a problem discussed over. Its historv background, ueoeraphical location and Earth forms has put the its regional economy on selectivity balances. The undeveloped d this part has always been exploited by the inner and the external enemies. Whereas the aim of there enemies is not because of the insufficient of ''i.1 economy but to give harm to the Republic of Turkey. It is not possible to say that this region has been well between 1^30- 1945 And of course it is not true to say that the government neglected lin- zone. As all the other parts of Turkey, this pari too. didn't develop eno'ijh between the years 1930-1945. And it is possible to say that the government helped this pan of the country to develop due to its historical.'nil geographical location. After 1930s there has been more planned period in econnnn especially in industries. This is a period in which the government took an effective role. The government had an effort in the development of the undeveloped parts. We can say that Industry foundations were constrm u-d in this region for the first time after 1930 s. The 1930-1945 period is a period when some the whole economic measures were taken. Economic programmers to develop all the couiniy have been followed. And the Eastern Turkey, as well has been under the -.e plans to develop. X