Elazığ yöresi kişi adları üzerine bir inceleme (1940-1990)

Abstract

ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ ELAZIĞ YÖRESİ KİŞİ ADLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME (1940-1990) Şahin KARA FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YENİ TÜRK DİLİ ANA BİLİM DALI 1999, Sayfa:III + 93 1940'tan 1990'a kadar elli yılı kapsayan, toplam 4401 kişi adını köken itibarıyla değerlendirdiğimizde 10 değişik dilden kişi adıyla karşılaştık. Her bir dil kökeni bizim, Elazığ'ın sosyal mozaiğiyle ilgili farklı sonuçlar çıkarmamıza neden oldu.Karşılaştığımız kişi adlarının köken itibarıyla sıralaması şöyledir: 1 -Arapça: 2309 adet, 2-Türkçe: 946 adet, 3- Farsça: 385 adet, 4-İbranice : 76 adet, 5-Ermenice: 20 adet, 6- Yunanca: 17 adet, 7-Moğolca: 16 adet, 8-Fransızca : 13 adet, 9-İtalyanca : 5 adet, 10-lngilizce: 5 adet Arapça kökenli kişi adlarının toplam sayısı diğer bütün dil guruplarından daha fazladır. Bunun nedeni dini faktörlerdir. Türkçe kökenli kişi adları Arapça'dan sonra sayı olarak en fazla yer sahiptir. Farsça Kökenli kişi adalarının dilimize girmesinin nedeninin, kültürel etkileşim ve komşuluk ilişkileri olduğu düşünülmektedir..İbranice kökenli kişi adları Arapça ile birlikte dilimize girmiştir. Ermenice Kökenli kişi adlarına bakarak Elazığ'da Ermeni asıllı vatandaşların yaşadığını söyleyebiliriz. Yunanca Kökenli kişi adları Türklerin Anadolu'ya yerleşmesinden sonra Türkler tarafından kullanılır olmuştur. Moğolca kökenli kişi adlarının dilimize girmesi, Moğollarla yapılan savaşlar ve Moğolca ile Türkçe'nin aynı ana dilden çıkmış olması ile izah edilebilir. Elazığ'da kişi adlarını değerlendirirken Fransızca, İtalyanca, İngilizce kökenli kişi adlarım birlikte değerlendirmeyi uygun gördük. Fransızca, İtalyanca, İngilizce kökenli kişi adlarına baktığımızda 80'li ve 90'lı yıllarda yükselen bir grafik çizdiğini görürüz bunun nedeni moda ve kültürel etkileşimdir. Tüm bunları grafiklerle gösterdik. Tüm bu değerlendirmeler dışında yabancı kökenli kişi adları bir araya gelerek (Arapça-Türkçe, Farsça-Arapça) çift ve bileşik isim grupları oluşturmuşlardır.Biz çalışmamızda bunları da grafikler halinde gözler önüne sermeye çalıştık. Bu grafikler yabancı kökenli kişi adlarını kültürümüzde yoğurarak nasıl Türkçeleştirdiğimizi göstermesi açısından önemlidir. Ayrıca Elazığ'da kişi adlarının büyük bölümünü dinsel nitelik taşıyan kişi adları oluşturmakla birlikte ana babanın çocukla ilgili düşünceleri, beklentileri, hayalleri, ideolojileri kişi adlarına yansımaktadır. Türkçe kökenli kişi adları yapı bakımından en fazla isim kökenli kişi adlarından oluşturmaktadır. Bunun dışında fiil kökenli kişi adları ve yapım ekleriyle kurukmuş olan kişi adlarıda bulunmaktadır. Yaptığımız çalışmada kişi adlarının yıllara göre dağılımını tablolar halinde vermeye çalıştık.Ayrıca sözlük bölümünde bu adların anlamlarını verdik.

ABSTRACT MASTER THESIS AN INVESTIGATION ON PERSON NAMES IN ELAZI? AREA Şahin KARA FIRAT UNİVERSİTY GRADUADE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES DEPARTMENT OF TURKİSH LANGUAGE AND LITERATURE 1999, Page: III + 99 / **- *%. v v / `X- /, Totally 4401 person names in the last fifty years of time from 1940 to 1990 have been investigated acording to their origins found ten different groups of names orginated from different languages. Each group gave us diffirent opinion abaut sacial stracture of Elazığ. These groups and numbers are:l- Arabic: 2309, 2- Turkish: 946,3- Persian: 385,4-Hebrew:76, 5- Armenian: 20, 6- Greek: 17, 7-Mongol:16, 8- French: 13, 9-İtalian: 5, 10- English: 5. The number of names originated from Arabic are much more than total of the others, its major reason is religion. Second is Turkish names it is tought to be that the cause of the names originated from Persian in Turkish is commercial and social relationship between Turkey and Iran. Hebrew names came in Turkish assaciated with Arabic names. It can be said that, Armenian names within Turkish because of the Armenian used to live in Elazığ. Greek names have been started to used by Turkish people after immigration of Turks in Anatolia. Because Turkish and Mongol came from the same source and the wars between Turks and Mongolians, Mongol names are pressent in Turkish now. We analized the person names originated French, Italian, English together an graphics. These names increase in 1980's and 1990's because of fashion and cultural interaction. And also we have double originated names (Arabic-Turkish, Persian-Turkish) showing that these names have been brought from different countries and become Turkish in time. Att these are shown as graphics.These double originated names form compound namegroups. İn Elazığ person names related to mainly religion ( İslam) and than what parrents wont to and expectations of parents from children and imaginations about them. The names originated fromTurkish commonly consist at noun based names. And also, verb based and the names made from the affix of formation are present in Turkish. The person names from 1940 to 1990 have been shown as tables and a useful small dictionary has been joined to this thesis which includes meaning of the names in the thesis. '/