Tarık Buğra`nın `Osmancık` romanında söz dizimi

Abstract

m ÖZET i ?«, %% >' ',?-..?. Yüksek Lisans Tezi `*? % ` -`>~-vt :.-.. ',- ?'V. *>.«,` ?..?`*? ?,`*`` `?>-», - «***??' Tarık BUĞRA'nın `Osmancık` Romanında Söz Dizimi Savaş SOĞUKPINAR Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 1999, Sayfa: 146 Tank Buğra'nın altı bölümden oluşan Osmancık adlı romanından seçtiğimiz 40 sayfanın istatistik metoduna göre yapılan incelemesinden şu sonuçlan elde ettik: 1. İncelediğimiz 40 sayfada 776 cümle tespit ettik. Bu cümleleri yapısına göre incelediğimizde şu sonuçlan elde ettik:Basit cümleler diğer cümlelere oranla daha fazla kullanılmıştır. Basit cümleleri sırasıyla şu cümleler takip etmektedir: Sıralı cümleler ( %21.78), bağlı cümleler ( 9.53 ), iç içe birleşik cümleler ( 6.44 ), kesik cümleler ( 4.51 ), şartlı birleşik cümleler ( 0.78 ). 2. Türklerin yaşadığı hareketli atlı göçebe hayatını anlatan eserde doğal olarak fiil cümleleri çok sık kullanılmıştır. İncelediğimiz sayfalarda tespit ettiğimiz isim ve fiil cümlelerinin sayısı ve toplam cümlelere oranı şu şekildedir: Yüklemin Türüne Göre Cümleler Cümle Adeti Toplam Cümlelere Oranı Fiil Cümlesi 416 %83.53 İsim Cümlesi 82 % 16.47 Bu tasnife, sıralı ve bağlı cümlelerin yapısındaki isim ve fiil cümleleri dahil edilmemiştir. Çünkü, bir cümle yapı bakımından birleşik cümle, bağlı, sıralı cümle... olma özelliklerinden ancak birine sahip olabilir. 3. Cümleleri yüklemin yerine göre incelerken sadece basit cümleleri ve birleşik cümleleri esas aldık çünkü, daha önce de belirttiğimiz gibi bir cümle yapı bakımından birleşik cümle, bağlı cümle, sıralı cümle... olma özelliklerinden ancak birine sahip olabilir. Bu duruma göre incelediğimiz metinde kurallı cümlelerin daha fazla kullanıldığını gördük. 4. Anlamına göre cümlelerin tasnifinde isnat tarzına göre 484 haber cümlesi; 14 tasarlama cümlesi tespit ettik. Sübût durumuna göre ise, olumlu cümlelerin olumsuz Cümlelerden daha fazla kullanıldığını gördük. Soru cümlelerini bunlardan ayrı bir başlık altında inceledik; çünkü soru cümleleri olumlu cümle, olumsuz cümle, haber cümlesi, tasarlama cümlesinin özelliğini de taşıyabilmektedir. 5. İstatistik metodunu kullanarak incelediğimiz kırk sayfada toplam 3436 kelime grubu tespit ettik. Bu kelime grupları arasında en çok kullanılanı sıfat tamlamasıdır. Sıfat tamlamasını % 18.25 oranla isim tamlaması ve %8.75 ile birleşik fiiller takip etmektedir. Bu sonuçlardan hareketle Tarık Buğra'nın, hem Dede Korkut'ta da olduğu gibi destanı anlatım tekniğini kullandığını hem de dili bir kuyumcu gibi işleyerek kendine has bir üslûp oluşturduğunu söyleyebiliriz ki eser de ölümsüzlüğünü yazann bu özelliğinden almaktadır. Anahtara Kelimeler: Osmancık, Tarık Buğra, Fiil Cümlesi, Dede Korkut, Roman

IV SUMMARY Masters Thesis Savaş SO?UKPINAR T'W' The Syntex In The Novel `Osmancık` Of Tank BU?RA Fırat University The institute of Social Sciences Turkish Language And Literatue Department 1999, Page: 146 Me concludedthe results below from the study which was carried out according to statistics method of 40 pages we chose from Tarık Buğra' s novel which is formed by six parts and called `Osmancık`. 1. We determined 776 sentences at the 40 pages we examined. As we determined these sentences according to their structures, we concluded those results. Simple sentences were used more than the others. Coordinated sentences (%21.78), conjunctive sentences (9.53), compound quoted sentences (6.44), reduced clauses (4.51), the conditional compound sentences (0.78). 2. Werb sentences were naturally used frequently in the work telling the moving, rider and nomad life of Turks. In the pages we examined the number of werb and noun sentences and their rate to total sentences as our determinations are like that. The sentences according to kind of predicate Number of sent The rate to total sentence Verb sentence 416 %83.53 Noun sentence 82 %16.47 It's not included the noun and verb sentences in the structure of coordinated and conjunctive sentences to this classificatron. Because a semtence can have only one peculiarity of being compound sentence, conjunctive sentence, coordinated sentence... as structure. 3. While examining the sentences according to place of predicate, we took essential only simple sentences and compound sentences, because as we stated beforehand a sentence can have only one peculiarity of being compound sentence, conjunctive sentence, coordinated sentence... as structure. We saw regular sentences were used more in the text we examined according to this state. 4. We determined 484 the sequence of tenses, 14 the subjunctive clauses according to impute way at the classification of sentences as their meanings. But according to formative sentences we saw that possitive sentences were used more than negative ones. We examined the question sentences beneath another title, because they may have also the peculiarity of possitive, negative, the sequence and the subjunctive clauses. 5. We determined 3436 word groups totally at the 40 pages which we examined by means of statistics method. Adjectival clauses was used mostly among these word groups. Noun clauses, with the rate of % 18.25 and compound verbs, with the rate of %8.75 followed the adjectival clauses. On moving from these results we can say Tank Buğra used both an epical telling technic as in `Dede Korkut` and by embroidering the language as a jeweller does he created a styl special to himself and so the work takes its importility from this characteristic of the outher. Key Words: Osmancık, Tank Buğra, Verb Sentence, Dede Korkut, Novel