Tanzimat`tan II. Meşrutiyet`e Osmanlı Devleti`nin idari taksimatı (1839-1908)

Abstract

a» OZET 4 /*f * / Yüksek Lisans Tezi TANZİMATTAN İKİNCİ MEŞRUTİYETE OSMANLI DEVLETİNİN İDARİ TAKSİMATI(1839-1908) Meftune GÜLER Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü 1999, Sayfa 91 Devlet yönetimini kolaylaştırabilmek ve hizmeti her tarafa yayabilmek için ülke topraklarının coğrafi, iktisadi ve kamu hizmetlerinin ihtiyaçlarına göre kademeli bölümlere ayrılması olarak tanımlanan idari taksimat, Osmanlı Devleti'nde eyalet ve sancak sistemi ile sağlanmıştır. Anılan sistemde Eyaletler sancaklara(liva), sancaklar kazalara ve köylere ayrılmıştır. 16 ncı Yüzyılda yeni eyaletlerin kurulması ile eyalet sistemi oturmuştur. Tanzimat Fermam'mn ilanından sonra idari taksimatta yeni düzenlemeler yapılmış, Tuna Vilâyetler Nizamnamesi, Vilâyetler Nizamnamesi ve Nahiyeler Nizamnamesi neşriyle Eyalet Sistemi'nden, Vilâyet Sistemi'ne geçilmiş ve nahiye teşkilatı kurulmuştur. Bu değişiklikler, mülki taksimat listelerine de yansımıştır. Tuna, İşkodra, Prizren, Mamuret'ül Aziz, Hakkâri- Van, Bitlis, Basra, Beyrut, Kurdistan, Lazistan vilâyetleri kurulmuştur. İstanbul, Vilâyet olarak idari taksimat listelerinde yer almıştır. Sancaklar, vilayete bağlı ve müstakil sancaklar olarak ikiye ayrılmıştır. Vilâyetlerin başına valiler, Vilâyete bağlı sancakları kaymakamlar, müstakil sancaklara da mutasarrıflar tayin edilmiştir. Nahiyeler nahiye müdürleri, köyler ise halk tarafından seçilen muhtarlar tarafından idare edilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada, anılan dönemdeki düzenlemeler ayrıntıları ile incelenmiştir. İncelenen dönemde idari taksimatın değişken bir yapı arzettiği, ancak dönemin sonuna gelindiğinde istikrara kavuştuğu görülmektedir. İncelenen döneme ait son taksimat listesinin kaybedilen topraklar dışında, Cumhuriyet Dönemi'ne intikal ettiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler : idari taksimat, salname, nizamname, eyalet, sancak >* % - /

ABSTRACT Master Thesis ADMINISTRATIVE DIVISION SYSTEM OF OTTOMAN STATE FROM TANZİMAT TO Ilnd MEŞRUTİYET (1839-1908) Meftune GULER Department of History, The Institute of Social Sciences, Fırat University 1999, Page 91 Administrative divisions which is described as graded partitioning of the land depending on the geographical, economical and public service needs to provide easy administration and the widespread public service is ensured in Ottoman State as province(eyalet) system and their subdivisions(sancak). In the mentioned system, provinces' subdivision was sancak(liva), sancak's subdivisions were kaza and köy. The province system has been settled by the establishment of some new provinces in The 16th Century. After Declaration of Tanzimat Decree, some new organisations in the administrative divisions have taken placesuch as passing from Province System to Vilayet System by announcing of Tuna Vilâyetler Nizamnamesi, Vilâyetler Nizamnamesi ve Nahiyeler Nizamnamesi and The Organisation of Nahiye is established. These changes were seen on the lists of civil divisions. The Vilayets of Tuna, îşkodra, Prizren, Mamuret'ül Aziz, Hakkâri- Van, Bitlis, Basra, Beyrut, Kurdistan, Lazistan have been established and Istanbul was also mentioned on the administrative divisions lists as vilâyet. Sancaks have been divided into two groups, one being a subdivision of a vilâyet and the other independent. Vali for vilayets, kaymakam for first group sancak, mutasarrıf for second group sancak were attached to administrate them. Each nahiye was directed by a nahiye müdürü and the villages were directed by muhtars which were selected through the villagers. In this study, the detailed organisations were examined in mentioned period. It is seen that the administrative division's structure was changeable during that period and became stable at the end. It is seen that the final division lists has been passed to the Republic excluding the lost land. Key words : administrative division, salname, nizamname, province(eyalet), sancak