Siri Derya Boyu Kazak ağızları (Türkistan ve Kızılorda arası)

Abstract

ÖZETBir dilin tarihȋ geçmişini, farklı gramer yapısını ve söz varlığını takip edebileceğimiz tek yol ağızlardan geçer. Bu sayede dillerin tarihi gelişim dönemlerini tespit etmek mümkün hale gelir. Ağızlarla ilgili yapılan çalışma ve belgelenen malzemeler ağız atlaslarının oluşturulmasında önemli bir yere sahiptir. Dillerin belgelenerek atlaslarının çıkarılması, birbirine uzak coğrafyalarda hayatını sürdüren lehçelerin birbiriyle karşılaştırılmasına olanak sağlar. Bu bağlamda Türk dilinin çeşitli coğrafyalarında yapılan ağız araştırmaları daha da önemlidir. Türk dilinin henüz aydınlatılamayan bazı meselelerine çözüm olabileceği düşüncesiyle tezimizde Kazakistan'ın Güney bölgesindeki Kızılorda ve Türkistan vilayetleri arasında yaşayan Kazak Türklerinin ağzını temel aldık. Söz konusu ağız `ses bilgisi`, `şekil bilgisi` ve `söz varlığı` bakımından incelenecek ve standart Kazak Türkçesi'nden farklılıkları ortaya konacaktır. Anahtar Kelimeler: Ağız, Kızılorda ve Türkistan, Fonetik, Morfolojik, Dizin-Sözlük

ABSTRACTThe only way we can follow the history of a language, its different grammatical structure and vocabulary is through the dialects. In this way, it becomes possible to identify the historical development periods of languages. The study and documented materials related to the dialects have an important place in the creation of dialect atlases. Documenting the languages and removing their atlases enables comparison of the dialects that continue their lives in distant geographies.In this context, dialect research in various geographies of the Turkish language is even more important. In our thesis, we based on the dialects of Kazakh Turks living between the provinces of Kizilorda and Turkistan in the Southern region of Kazakhstan, with the idea that by means of this thesis, Turkish language might find a solution to some of the problems that have not yet been clarified. The dialect will be examined in terms of `phonetics`, `morphology` and `vocabulary` and its differences from the standard Kazakh Turkish will be revealed.Keywords: Dialect, Kızılorda and Turkistan, Phonetics, Morphology, Index-Dictionary