Osmanlı modernleşmesinden II. Dünya savaşına: Cumhuriyet donanması ve Gölcük Tersanesi`nin kurulması

Abstract

Türkler önce Selçuklu sonra da Osmanlı Devleti ile geldikleri Anadolu topraklarında denizlere karşı her zaman ilgili bir hayat sürmüşlerdi. Bu ilgi, tıpkı daha önceki medeniyetler gibi Marmara Denizi'nde ve özellikle İstanbul Boğazı ile İzmit Körfezi çevresinde yoğunlaşmıştı. 19. yüzyılın ortalarına kadar birçok ıslahat çalışması yapılmış olan donanma, özellikle Osmanlı'nın modernleşme sürecine girdiği son dönemde Abdülaziz ile ivme kazanmış olsa da II. Abdülhamid'in ve donanmadan habersiz üst düzey bürokratların elinde adeta çürümüştü. 20. yüzyılın başlarında İngiltere'den gelen donanma ıslah heyetleri ile I. Dünya Savaşı'na kadar gösterilen tersane ve donanma kurma yönündeki çabalar, donanmanın gücünü Osmanlı'nın Akdeniz'in hâkimi olduğu eski günlerine döndürememişti. I. Dünya Savaşı sona erdikten sonra Mondros Mütarekesi ile adeta müsadere altına alınmış bir Osmanlı donanmasından modern Cumhuriyet Donanması'na geçiş süreci hiç de kolay olmamıştı. Ülkenin içinde bulunduğu harap ve bitap duruma maddi imkânsızlıklar da eklenince, Atatürk'ün çok istemesine rağmen donanmaya gerekli önem verilememişti. Buna rağmen yeni bir donanma kurma çalışmaları özellikle Bahriye Vekâleti'nin kurulması ve Yavuz muharebe kruvazörünün onarım faaliyetlerinin başlatılması ile belirli bir ivme kazanmıştı. Yavuz zırhlısının onarımı için seçilen İzmit Körfezi Gölcükler bölgesinde –o zamanki adıyla- yeni bir tersanenin ve Cumhuriyet Donanması'nın yeni ana üssünü oluşturacak altyapının da temelleri atılmıştı. Gölcük'te meydana gelen bu yeni oluşum her geçen gün katlanarak büyümüş ve günümüzde Gölcük ilçesinin adını `Donanma` ile eş anlamda kullanılmasını sağlamıştı. Bugün Gölcük Tersanesi, dünya çapında projelere imza atan bir yapıya dönüşmüşken, Cumhuriyet Donanması da Türkiye'nin deniz hak ve menfaatlerini her durumda savunabilecek büyüklükte bir güce ulaşmıştır. Anahtar Kelimeler: Gölcük, Donanma, Tersane, İzmit Körfezi, Islahat

The Turks, came to the Anatolian lands first with Selcuklu and then the Ottoman Empire always had a life related to the sea. That interest of the Ottoman, like the civilizations that preceded herself, was concentrated in the Sea of Marmara, particularly in the Gulf of İzmit. The navy, which had many reform works until the middle of the 19th century, gained momentum with Abdulaziz in the last period, especially when the Ottoman Empire entered the modernization process. The Navy was almost rotten in the hands of Abdulhamid II and senior bureaucrats which knew nothing about Navy. Efforts to establish shipyards and navies as early as the World War I and naval correction committees from England in the early 20th century could not return the strength of the navy to its former days when the Ottoman Empire was the dominant of the Mediterranean.After the end of World War I, the transition from a navy controlled by the Mondros Armistice to the modern Republican Navy was not easy. When you add financial problems and the situation in the country devastated and exhausted, despite strong willingness of Atatürk, it was failed to give the necessary attention to the Navy. Despite this, with the especially effort of start Navy Ministery and repairment activities of Yavuz, the establishment of a new Navy gained momentum. The foundation for a new shipyard and a new home base for the Republican Navy were also settled in the İzmit Bay's Gölcükler Region selected for the repair of the Yavuz armor.This new concept has grown exponentially with each passing day and today the name of the Gölcük district was used synonymously with the `Navy`. Today, while the Golcuk Shipyard has become a world-class project, the Republican Navy has reached a sizeable level that can defend Turkey's maritime rights and interests in all cases. Keywords: Gölcük, Navy, Shipyard, Izmit Gulf, Reform