Elazığ ili yer adları üzerine bir inceleme (2 cilt)

Abstract

ÖZET Doktora Tezi Elazığ İli Yer Adlan Üzerine Bir İnceleme Mustafa ŞENEL Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Dili Anabilim Dalı 2003; Sayfa :XTV+1199 Nesneleri birbirinden ayıran en önemli şey, adlandır. İnsanoğlu, tabiat karşısında önce kendini daha sonra da kendi gözüyle dikkatini çeken özelliklerine göre, çevresini tanımlamaya ve adlandırmaya başlamıştır. Ad ve adlandırma, her türlü varlığı birbirinden ayırmaya yaradığı için, insanlık tarihi kadar eski ve ona paralel olarak gelişen bir olgudur. Göçebe, yan göçebe ve yerleşik Türk topluluklannm en eski çağlardan beri, arazi parçalanın adlandınp, belirtmede tıpkı bir coğrafyacı dikkati gösterdikleri milli kültür mirasımızdan rahatlıkla anlaşılmaktadır. Dağlara, yaylalara, göllere, ırmaklara, geçitlere, küçük arazi parçalanna, köy ve kentlere manâlı isimler vermişlerdir. Ad bilimin bir kolu olan toponimi araştırmalannda yalmzca geçmişe ait bilgiler edinilmekle kalınmamakta, dil tarihine, yerleşme tarihine, ülkenin etnik yapısına ilişkin önemli ipuçlan da elde edilmektedir. Bu çalışmada Elazığ ili yer adlan incelenmiştir. İl sınırlan içerisindeki yaklaşık 11.000 ilçe, kasaba, köy, mezra, dere, tepe, dağ, mevkii vb. yerleşim birimleri adlan (toponim, hidronim, oronim) bütünüyle ele alınmıştır. Elazığ ili yer adlan köken, yapı ve anlam bakımından incelenip tasnif edilirken, yerleşim birimlerinin nasıl adlandınldığı, adlann neye göre verildiği, adlardaki felsefe, Türk ad verme geleneği içerisinde Elazığ ili ve çevresi yer adlannm yeri ve önemi gibi ana konular incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Elazığ, ad bilimi, yer adları, su adları, dağ adları.

SUMMARY Ph. D. Thesis A Study on The Toponomy in Elazığ City Mustafa ŞENEL University of Fırat The Institue of Social Sciences Department of The New Turkish Language 2003, Page: XTV+1 199 The most important thing that differs objects from each other is their names. Mankind first defines himself and then defines and gives name to the environment which takes his interest in nature. Name and giving name are the concepts that are as old as the the history of mankind, because it separates every creature from each other. It is easily understand from our national and cultural heredity that nomadic, half- nomadic and settled Turkish groups were careful like a geographist in identifying and giving names to the lands. They gave meaningful names to the mountains, wolds, rivers, passages, small lands, villages and cities. While searching Toponomy which is a part of onomastic, one cannot only discover new knowledge about past, but also find clues about history of language and settlement and the country's ethnic structure. In this study, place names in Elazığ city were searched. Almost 11.000 towns, small towns, vilages, small lands, streams, hills, mountains were studied. Names of settlement places (toponomy, hidronomy, oronomy) which are in the boundries of the city were studied completely. While classiying place names in Elazığ from the point of ethimology, structure and meaning, it was studied how settlements were named, the philosopy of names. It was also studied the importance of the place names in Elazığ city from the point of the tradition of giving name in Turkish nation. Key Words: Elazığ, onomastic, toponomy, oronomy, hidronomy. II