Feminist söylem açısından Türk kadını

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi FEMİNİST SÖYLEM AÇISINDAN TÜRK KADINI HİLAL MUZOĞLU Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı 2004, Sayfa: 63 Osmanlı 1939'da ilan ettiği Tazminat Fermam ile birlikte Avrupa'nın sadece ekonomik açıdan değil sosyal, kültürel ve siyasi alanda da kendisinden daha ileri bir düzeyde olduğunu kabul eder. Bu nedenle Avrupa'nın bu üstünlüklerini yakından takip edebilmek için Batıya öğrenciler göndermeye başlar. Bu öğrenciler Osmanlı'ya geri döndüklerinde Avrupa'nın kültürel hayatını Batılı eserleri tercüme ederek topluma aktarmaya çalışırlar. Böylece bu dönemde Avrupa'da yankı bulan eşitlik, özgürlük ve feminizm gibi fikirler Osmanlı toplumunda yer edinmeye başlar. Bu düşünceler zaman içerisinde Osmanlı toplumunda yayılır ve Türk kadını da bu gelişmelerden etkilenerek kendi haklarını dile getirir. Bu araştırma Türkiye'de feminizmi tarihi süreç içerisinde Türk kadınının sosyal, siyasi ve ekonomik hayatta bulunduğu konumu itibariyle irdelemeyi amaç edinmektedir. Araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde araştırmanın amacı, konusu ve metodu hakkında bilgi verilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde Batı dünyasında feminizmi ortaya çıkaran sosyal ve kültürel hareketler incelenmiştir.Ayrıca Avrupa'daki modern ve postmodern feminist akımların ne anlama geldiği ortaya çıktıkları tarihi süreç dikkate alınarak gözden geçirilmiştir. VAraştırmanın üçüncü bölümünde ise Türkiye de feminizmin oluşumu ve gelişim aşamaları, tarih süreç dikkate alınarak incelenmiştir. Bu aşama feminizmin Türkiye de fikir olarak gündeme geldiği Tanzimat dönemi ile başlar. Bu dönemde, Osmanlı aydınlan Türk kadınının toplum içinde yer edinebilmesi için eğitilmesi gerektiğini yazılarında dile getirirler. II. Meşrutiyet dönemine gelindiğinde Türk kadınının sosyal konumuyla ilgili farklı ideolojiler (Muhafazakarlar, Batıcılar, Türkçüler) görüş bildirir. Bu görüşlerin buluştukları ortak nokta ise Türk kadınının yıllardır içine saklandığı kabuğunu kırıp çıkması ve medeniyetin gelişmesi için kendisini eğitmesi üzerinde odaklaşır. Cumhuriyet döneminde ise Atatürk Türk kadınına Kurtuluş savaşında gösterdiği başarının ödülü olarak seçme, seçilme hakkım armağan eder. Ayrıca İsviçre Medeni Kanunu'nu kabul ederek çok eşliliği kaldırır. 1950'lerden 1970'lerin ortalarına kadar geçen dönemde ise Türk kadını, kırsal kesimdeki kadınları eğitmek ve bilinçlendirmek için canı gönülden hizmet eder. 1970'lere gelindiğinde ise Türk kadım, fabrikada ve evde gün içerisinde yoğun bir şekilde çalışarak ezilen kadınları baskı altından kurtarmak için onların erkeklerle birlikte sınıf mücadelesine girmelerini ister. 1980 sonrası döneme gelindiğinde ise Türkiye'de feminizm doruk noktasına ulaşır ve kendisini net bir şekilde ifade etmeye başlar. Türk kadını bu dönemde kendisini baskı altına alan ataerkil düzene başkaldırır ve farklı feminist söylemlerde bu sorunu dile getirir. Aynı zamanda bu dönemde ilk defa kadınlar sorunlarını birlikte dile getirmek için örgütlenerek birçok sayıda kadın dernekleri kurarlar ve feminist hareketler gerçekleştirirler. Anahtar Kelimeler: Feminist, ataerkil, eşitlik, özgürlük VI

SUMMARY Master Thesis THE TURKSIH WOMAN FROM ANGLE OF FEMINIST DISCOURSE HİLAL MUZO?LU The University of Fırat Social Sciences Institute Sociology Religion Sciences 2002, Page: 63 When the Ottoman Empire noticed the Tanzimat Command it accepted that the europe goes forward than Ottoman in the social, cultural, the political areas. For this reason, the advantages of the Europe is followed by the Ottoman and they send a lot of students to Europe to educate for all of the angles. This students, when they come back to Ottoman, they transfer to society by translating the Europe's cultural life to Ottoman Turkish. As it; at that age the equality that is repercussioned in Europe; is occupied a place in Ottoman societi that is like freedom and feminism. This ideas spreads in Ottoman society in time and the turkish woman is affected by this developments then they tell their rights. This investigation aim to examine the placement in social, political and economical life. İt is used for the turkish woman by feminism in historical age. The investigation is occured by three main sections. İn the first section the aim, the subject and the method of the investigation is examined for giving knowledge. İn the second section the social and the cultural movements are examined that are find the feminism in European world. Beside this the European modern and postmodern feminist movements are examined that what they means by concerning in historical age. VIIİn the third section; the formation of feminism Turkey and the development phases are concerned by examining the historical ages. This phase is started by Tanzimat age is put on the agenda in Turkey. At that time, the Ottoman intellectuals become a subject in their writings that the Ottoman womans must get a place in society. When we come to the age of the second constitutional monarchy the difference ideologies (conservatives, the west ideas, the Turkish ideas) tells their opinions. The common poind that they meet in is the breaking cover that is hide in for years and is focused for developing the civilization by using the education on them. İn the republic age Atatürk gives to turkish woman selection and choosing rights for showing their success in liberation war as a present. Beside this Atatürk accept the swiss civil code than he remove the more accompanient. İn the age from 1950's to middle 1970's ; the Turkish woman service heartfelt to educate and become concious. When we come to 1970's the Turkish women work in factories and in the houses for all the day like working in tireness. To rescue the Turkish women from the press he wants to work in all the places that the man work in. When we come to 1980's the feminism reaches to the top in Turkey and it express it self in a clear shape. İn this age the Turkish women rebel to the present order that crushes them under a big pressure and express this problem in different feminist pronuncation. At this time; they organized for expressing their problems together; many women association is established and they realize many feminist movements. Key Words: Feminist, patriarchy, egualitiy, freedom, VIII