Kur`an`da tesbih kavramının semantik analizi

Abstract

VI TÜRKÇE ÖZET Bu araştırmada önce teşbih kelimesinin anlamsal çerçevesi üzerinde durulup bu kavramın Kur'an-ı Kerim ve hadislerde kullanılış alanları incelenmiştir. Tasavvuf geleneğinde teşbih anlayışı incelenerek, teşbih kavramının uğradığı anlam değişmeleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Böylece teşbih kavramının semantik analizi yapıldıktan sonra Allah'ı teşbih etmenin felsefi alt yapısı tartışılmışlar. Kur'an'da doksan iki yerde geçen sebbaha fiilinin türevleri suda yüzmek, hızlı hareket etmek, belli bir yörüngede dönmek, rızık temini için çalışıp çabalamak ve tenzih etmek şeklinde beş temel anlamda kullanılmıştır. Allah'ı tenzih etmek Kur'an'da kısaca subhanallah lafzıyla formüle edilmiştir. Kur'an'da Allah'ı tenzih etmek anlamında kullanılan teşbih kavramı daha sonraları anlam değişimine uğrayarak günümüzde genellikle Allah lafzım veya Allah'ın güzel isimlerini ya da bazı dua cümlelerini belli sayıda tekrar etmek ve bu işlemi yapmada kullanılan ipe dizili boncuklar olarak anlaşılmaktadır. Allah' m teşbih edilmesinin nedeni O'nun Vacibu'l-Vucud olması ve sıfatlarıyla, fiilleriyle mükemmel varlık olması, bunu mahlukata bir düzen olarak yansıtması ve bizi akıllı yaratarak düşünme yetimize `mükemmel varlık` tasavvurunu yerleştirmesidir. Anahtar Kelimeler: Teşbih, Takdis, Tenzih, Hamd, Rab, Semantik analiz.

vn SUMMARY UNIVERSITY OF FIRAT INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES BASIC ISLAMIC SCIENCES INTERPRETATION MAINSCIENCE BRANCH At first, In this research, the limitations of the mean of `teşbih (glorify/ prayer beads-rosary)` word and ways of using in Quran and hadith were examined. Also teşbih understanding in traditions of the Islamic mysticism are investigated and and the mean changes of the teşbih concept were tried to fix. In this way, symantic analysis of the teşbih concept are done, and than the philosophical stucture of the doing teşbih Allah was discussed. `Sebbaha` verb and conjugations -that are found in the 92 verse of the Koran- mean mean swim, move fast, turn in the orbit, earn a livelihood and perfection (do without defective capacities Allah or means `tenzih` in arabic ). `Tenzih to Allah` word in Quran is formulated by `subhanallah`. Teşbih concept `that means tenzih to Allah in Quran` has distorted from past today. Today's mean is generally to say `Allah` or the `beautiful names` of Allah or to repeat `pray clauses`. The beads stringed (prayer beads/rosary) are used for this process and People know this as (doing)tesbih. The reason of the doing teşbih Allah are those: Allah is absolutely existence and perfect with attributes and creations. Allah reflects own attributes as a system to the another creature. Allah created us intelligence and put in our mind `perfect existence conception` Key words: teşbih (glorify), bless, perfection (tenzih in arabic), praise, Lord, symantic analysis