Ahenk unsurları bakımından Nef`i Dîvânı`nın tahlili

Abstract

ÖZET Doktora Tezi AHENK UNSURLARI BAKIMINDAN NEF'î DÎVÂNI'NIN TAHLİLİ Bahir SELÇUK Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı 2004, s. 358 XVII. yüzyıl, Osmanlı devletinin siyasi alanda gerilediği, bunun yanında kültür ve sanat bakımından da zirvede olduğu bir dönemdir. Bu yüzyılda yaşayan Nef 'î, kasidelerindeki üstün başarısı ve divanındaki ses ve ahenk mükemmeliyeti dolayısıyla edebiyat tarihlerine geçmiş bir şairdir. Divan şiirinde ses ve anlam güçlü bir birliktelik ve bütünlük gösterdiğinden, bazı ahenk ve ses unsurları daha işin başında şiirin ana hazır malzeme oluşturmaktadır. Dolayısıyla ortaya konan bir şiirde, şairin çok özel bir gayreti olmasa da belli bir ahengin varlığı hissedilir. Fakat Nef 'î, klasik şiirin bu kalıplarıyla yetinmemiş, güçlü sanatçı kişiliği ile daha değişik ve güçlü unsurlarla, şiirlerindeki ahengi zirveye çıkarmıştır. Nef î Dîvânı üzerine yapılan çalışmada, ahenk vasıtası olan hususlar tespit edilmiş ve şairin divanındaki bu hususların temelinde daha çok söz ve ses tekrarlarının olduğu görülmüştür. Şairin bu tekrarlar vasıtası ile oluşturduğu ahengin anlamdan soyutlanmış monoton ve kuru bir ahenk olmadığı, aksine anlamı şekil ve ses özellikleri bakımından destekleyen bir özellik arz ettiği gösterilmeye çalışılmıştır. Tekrara dayalı bu hususların yanında Divan şiirinin temel ritim kalıpları olan vezin, kafiye-redif ve sözdizimini de şairin, değişik unsurlarla zenginleştirerek kullandığı tespit edilmiştir. Nef î'nin, güçlü üslubu sayesinde Divan şiirine yeni bir hava getirdiği, ahenkli söyleyişi ve tasannu 'a düşmediği üslubuyla şiirin iki esas öğesi olan ahenk ve manayı uyumlu bir biçimde kaynaştırdığı, bundan dolayı da kendisine olan güveni ve meydan okumayı her fırsatta sergilediği görülmüştür. ANAHTAR KELİMELER: Nef î Dîvânı, Ahenk, Tekrarlar, Ahenk Anlam Uyumu

ABSTRACT A Doctorate Thesis THE ANALYSIS OF HARMONY COMPONENTS ON NEF'I'S DÎVAN Fırat University The Institue of Social Scienses The Department Of Ancient Turkish Literature 2004, Page 358 In 17 th century Ottoman nation receded on political field on the other hand it was summit on the field of culture and art. Nef î lived in this century and has a place in history becouse of superior success on eulogy and sound, harmony perfection on Divan literature. Voice and meaning show great unity and wholeness on Divan poem. So some harmony and voice components constitute prepared supplies at the beginning of the work. Thus you can easily feel the evident harmony in any Divan poem. But classic moulds of poem were not enough for Nef î and he show great success on harmony with his strong art personality. After the study about Nef î's Divan you understand that harmony subjects are determined and seen that basicly most of the harmony subjects are voice and words repetition. By these repetition the poet had not written meaningless, dull without content harmony poems. On the contrary you feel maening that is supported by voice and shape at once. Nearby these repeated harmony the poet used vezin, kafiye-redif and syntax that are basic patterns of Divan poem to make it rich. Nef î gave perfect work of art by his strong method. He connected both meaning and harmony succesfuly so he always demonstrates his selfconfidence and challenge in every opportunity. KEY WORDS: Nef Î's-Dîvân, Harmony, Repetetions, Accomodation of Meaning and Harmony