Cumhuriyet Dönemi Türk romanında Hz. İsa

Abstract

Cumhuriyet Dönemi Türk romanında Hz. İsa hem bir insan hem de bir peygamber olarak geniş yer kaplar. Onun tebliğ ettiği öğretileri, gerçekleştirdiği mucizeleri, kısa yaşamı, ölümü -özellikle öldürülme şekli- Türk roman yazarları üzerinde izler bırakır. Bu izler roman karakterleri üzerinden eserlerin kurgusuna dâhil olur. Bu durumun arka planında Anadolu coğrafyasının Hristiyanlıkla olan tarihî bağlarını ve farklı dinlere mensup insanların oluşturduğu ortak kültürel kodları bulmak mümkündür. Yine bu coğrafya, Hristiyanlık için önemli ibadet yerlerine, dinî-sanatsal motiflere ve birçok efsaneye ev sahipliği yapar. Neticede Türk roman yazarları bu kültürel birikimi eserlerinde işlerler.Hz. İsa, sevgi temelli öğretisine karşın en yakınındaki insan tarafından ihanete uğrayarak öldürülür. O, bu işkenceli ölümle insanlığın günahları için kendisini feda eder. Bir gün dünyaya tekrar `kurtarıcı/Mesih olarak dönmek üzere göğe yükselir. Bu temalar, Türk roman yazarlarının üzerinde en sık durduğu konuları oluşturur. Sanat unsurlarına yansıyan simgesel/sembolik değeriyle de Hz. İsa, Türk romanında yer alır. İkonalar, kilise resimleri, freskler, heykeller vb. Hz. İsa'nın roman kurgusuna dâhil olduğu diğer unsurlardır. Hristiyan roman karakterleri için doğal bir dua/söylem ifadesi olan Hz. İsa, Müslüman karakterler için de yadsınan bir insan/peygamber değildir. Kur'an-ı Kerim'in Hz. Muhammed'den önce gelmiş bütün peygamberlere imanı şart koşması ve Hz. İsa'ya geniş yer ayırması, Hz. İsa'nın Müslüman karakterlerce de anılmasını doğallaştırır.Elbette ki her Türk romanında Hz. İsa'nın örnek/model/övgü ögesi olması beklenemez. Hristiyanlığın kendisinden çok önce de var olan mitolojik/efsanevî unsurlardan beslendiğini, Hz. İsa'nın Osiris gibi kadim insan-tanrılardan esinlenerek hayat bulduğunu söyleyen roman karakterleri de vardır. Bu çalışmada, Cumhuriyet Dönemi Türk roman yazarlarının Hz. İsa'yı ne şekilde ve ölçüde ele aldığı incelenecektir.

Jesus Christ has a wide place in Turkish Novel of the Republic Period both as a human being and as a prophet. His teachings, miracles, his short life, death, especially how he was killed, have affected Turkish novelists. These effects are waved in the fiction through the novel characters. In the background of this fact, one can easily find historical ties of Anatolian geography with Christianity and the common codes formed by people of different religions. This region hosts important prayer places for Christianity, religio-artistic motives and many mythologies. As a conclusion, Turkish novelists deal with these cultural richness in their works.Christ, betrayed by the closest person, is killed in spite of his teachings based on love. He sacrifices himself with such a torturing death for the sins of humanity. He is arisen to the heaven to come back to the earth `as saviour/Messiah`. These themes are the most common topics penned by Turkish novelists. Christ is portrayed in Turkish novel for his symbolic values projected in artistic elements. Icons, church paintings, frescos, sculptures etc. are other features of Christ depicted in novels. Jesus Christ, a natural prayer/discourse term used by Christian novel characters, is not a negated figure/prophet either by Muslim characters. Quran's requirement of pillars of faith to all prophets before Mohammed and giving Christ a wide place naturalizes references to Jesus by Muslim characters as well. It should not be expected for Christ to be a guide/model/praise element in each Turkish novel, for sure. There are also fictional characters who say that Christianity feeds on mythological components existing long before it, and that Christ was created inspired by archaic human-Gods such as Osiris. In this study, Republican Period Turkish novelists' ways of dealing with Jesus Christ will examined.