Elazığ Evleri

Abstract

ÖZET Bu tezin konusu, Elazığ evlerinin Türk-İslâm mesken mimarisindeki yerinin belirlenmesidir. Çalışmanın başlıca amaçlan iklim ve malzeme özelliklerinin etkisiyle ortaya çıkan Türk ev tiplerinin, Türk-İslam hayatı bakımından özelliklerinin ortaya konmasıdır. Çalışma dört bölümden meydana gelmektedir. Birinci Bölümde `Ev ve İnsan`, `Türk Evi Tarihi` başlıkları altında Türk ev mimarisinin gelişme aşamaları özetlenmektedir. İkinci Bölümde önce Elazığ şehrinin coğrafyası, tarihçesi, şehirleşmesi ve gelenekleri kısaca açıklanmaktadır. Şehrin coğrafi konumunun, ikliminin ve Harput kültür mimarisinin yapılar üzerindeki etkisi anlatılmaktadır. Üçüncü Bölümü oluşturan katalogda 22 ev incelenmiş plan, malzeme ve süsleme özellikleri ile ele alınmıştır. Değerlendirme bölümünde Elazığ evlerinin genel özellikleri ortaya konulmuş; bu özelliklere sahip eserler, hem kendi aralarında, hem de Harput evleri ve diğer Anadolu Türk konutları arasında karşılaştırılarak Elazığ evlerinin bu alandaki yeri vurgulanmıştır. Özellikler belirlenirken, yalnızca kataloga aldığımız yapılara bağlı kalınmamış, diğer bazı evlerin özgün unsurları da göz önüne alınmış ve günümüze ulaşamayan evlerin fotoğraflarından da yararlanılmıştır. Konunun kapsamındaki bazı sözcüklerin yöredeki adlan, `Elazığ Evleriyle İlgili Terimler` başlığı altında verilerek bunların ne anlama geldikleri açıklanmıştır. Eserleri araştırma ve değerlendirmemiz Türk evinin gelişim safhaları ve bölgelere göre özellikleri göz önünde tutularak gerçekleştirilmiş; yeri geldikçe Anadolu Türk Konut mimarisinin temel niteliklerine değinilmiştir. Bu tezde, kendi kültür ve hayat biçimimizin ürünü olan konut mimarimizin bir bölümü tanıtılıp bilim dünyasına kazandırılması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Elazığ, ev, mesken, şahnişin, eliböğründe, cumba, konak.

II ABSTRACT The aim of this thesis is to determine the place of houses of Elazığ in the Turkislslamic dwelling architecture. The main aim of the sdudy is to bring up the Turkish style of the houses that appeared with the affect of climate and speciality in the aspect of the Turkish- Islamic way of life. The study consists of four chapters. In the first chapter `the subject of the house` and `the individual The history of the Turkish house` have been summarized with the development stage of the architecture of the Turkish houses. In the second chapter the geography of Elazığ, its history, its becoming urbanized and its tradions have been told briefly. The geographical location of the city, its climate and cultural architecture of Harput have been delton. In the third chapter 22 houses have been studied in a catalogue. They have been considered with their plans, equipments aud decorational skills. In the Evaluation Chapter we brought up general characteristics of the Elazığ houses. The houses wich have these peculiarities have been compared both among themselves and among the Harput houses were emphasized by this way. While the peculiarities were being determined,not only the Works in the catoalogue but some other houses with their own elements were observed the photos of the houses which haven't appearedin our days have been used to utilize. The meaning of some words with their local sayings have been given under the title of 'the terms of the Elazığ houses '. Our studying and evaluation have been realized according the developing phases of the Turkish houses and peculiarities according to the regions. From time to time the basic qualities of the Anatolian Turkish dwelling were mentioned. In this thesis a small part of our houses architecture which is the culture and way of life of us has been aimed to be presented to the scientific world. Key Words:Elazığ, house, dwelling, terrace,oriel, window,mansion