20. yüzyılın başında Tatar Milli İctimai hareketi (1905-1920)

Abstract

20. Yüzyılın başında Tatar milli-ictimai hareketi oldukça önemli bir ivmekazanmıştır. Onun gidişatında Rusya'nın içinde bulunmuş olduğu sosyal-politikşartların önemli etkisi olmuştur. 1905-1907 Rus nkılabı döneminde Rus Çarlığınıniçindeki azınlıkların bazı haklar elde etmeleri, onların milli hareketlerinin daha serbestbir şekilde gelişmesini sağlamıştır. Bu dönemde Tatarlar Rusya Müslümanlarınınbirleşerek Devlet Duması'nda birlik olarak hareket etmeleri ve haklarını aramalarıpolitikalarının öncülüğünü yapmışlardır. Bunda Tatarların eğitim seviyelerininyükselmesinin ve burjuva sınıfının oluşmasının katkısı şüphesiz yüksektir. Bu döneminen önemli olayları şüphesiz üç Bütün Rusya Müslümanları Kongreleri ve ? ttifak elMüslimin? Partisinin oluşturulması faaliyetleridir. Tatarların önderliğinde Rusya DevletDuması'nda Müslüman milletvekillerinin faaliyetleri de önemli bir konudur.Şubat 1917 devrimiyle birlikte Tatarlar, oldukça aktif bir şekilde faaliyetleregirişmişlerdir. Şubat nkılabından hemen sonra Tatarlar dil-Ural Bölgesinin hemenhemen her yerinde komiteler kurarak gelişmelere hakim olmaya çalışmışlardır. I. BütünRusya Müslümanları Kongresini Moskova'da toplayarak Rusya Müslümanlarınınkaderlerini tesbit etmelerinde önemli rol oynamışlardır. Daha sonra kongrelerinyapılması, Harbi Şuranın oluşturulması, Milli Meclisin kurulması, dil-Ural'ı kurmadenemeleri, Tatar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin oluşturulması vs. gibi bir diziolaylar içerisinde bulunmuşlardır.Anahtar Kelimeler: Tatar, Milli Hareket, Rusya, Müslüman, dil-Ural, nkılap,? ttifak?, Avtonomi.